Yorug'likning tarqalishi haqidagi qonuniyatlar

yorug'likning tarqalishi haqidagi qonuniyatlar RYeJA: yorug'likning to'g'ri chizili tarqalish qonuni. yorug'lik dastalarining mustaqillik prinsipi. yorug'likning kaytish qonuni. yorug'likning sinish qonuni. Tula ichki kaytish. yorug'likning tarqalishi haqida Nyuton va Gyuygens nazariyalari. Umumiy fizika kursining optika bo'limi yorug'lik hodisalarining o'rganadi. Tabiatda xilma-xil yorug'lik hodisalari sodir bo'ladi. Bu hodisalar yorug'likning jism bilan uzro ta'siri natijasida kelib chiqishi mumkin. Optikada yorug'lik nuri ko'p foydalaniladi. yorug'lik nuri deb, energiyasining tarqalish yo'nalishini kursatuvchi to'g'ri chiziqka aytiladi. yorug'lik hodisalarini o'rganishdan oldin yorug'likning xossalarini bilish kerak. yorug'lik quyidagi asosiy xossalarga ega: yorug'lik nuri mayda zarrachalar okimidan iborat bo'lib, u optik jihatdan bir jinsli bo'lgan muhitda to'g'ri chiziq bo'yicha tarkaladi. Masalan, korongu uyning tirkishidan tushayotgan yorug'lik okimini kuz oldimizga keltiraylik, bundan malum buladiki, yorug'lik dastasi to'g'ri chiziqdan iborat. Demak, oqim xossasiga ega. Shu urinda optik jihatdan bir jinsli deganda, berilgan muhitning xamma nuqtalarida optik zichligi (muhitning sindirish ko'rsatkichi) o'zaro teng bo'lgan muhit tushuniladi. Optik jihatdan bir jinsli bo'lgan muhitda yorug'lik to'g'ri chiziq bo'yicha tarkaladi. yorug'lik nuri yassi sirtdan qaytadi. (Demak, u xam zarracha xossasiga ega, xam to'lqin xossasiga ega). yorug'lik nuri ikki muhitning yondosh chegarasida sinadi. (yorug'likning sinish qonuni). yorug'lik nuri mustaqillik xossasiga ega, yani ikki yorug'lik dastasi bir-biri bilan kesishganda ular bir-biriga xalakit bermaydi. yorug'lik nuri to'lqin xossasiga ega. U to'lqin uzunligi nixoyatda qisqa (angestremlarda) va takrorligi nixoyatda katta (gigogertslarda) bo'lgan elektromagnit to'lqinlardan iborat. yorug'lik bu xossasini uning bushlikdagi tarqalish tezligi elektromagnit to'lqinlarning tarqalish tezligiga teng ekanligi, interferensiya va difraksiya hodisalari tulik isbotlaydi. Shunday qilib yorug'lik nuri asosan ikkilangan xossaga ega bo'lgan elektromagnit to'lqinlardan iborat ekan. Shuning uchun xam yorug'lik hodisalarining bir kismi uning korpuskulyar xossasi asosida tushuntirilsa, kolganlari to'lqin xossasi asosida tushuntiriladi. Bu xossalarning kaysi biri to'g'riligi haqida fikr yuritishdan oldin quyidagi yorug'lik hodisalarini ko'rib chiqamiz. I. yorug'likNING KAYTISh VA SINISh hodisaLARI. yuqorida aytib utganimizdek yorug'lik nuri bir jinsli muhitda to'g'ri chiziq bo'yicha tarkaladi. Agar yorug'lik nuri tarqalish yo'nalishiga biror bir qarshilikka duch kelsa yoki tusikka uchrasa undan kaytishi mumkin. Misol tarikasida yorug'lik nurining yassi tekislikdan kaytishini kuraylik. Aytaylik, yorug'lik nuri qandaydir S yassi sirtga qandaydir i burchak ostida uning A nuktsiga tushayotgan bulsin. yorug'lik nuri shu A nuqtaga tushib undan qaytadi, kaytganda xam malum bir i11 burchak ostida qaytadi. Tushish va kaytish burchaklari i1 va i11 ni aniqlash maqsadida S sirtga KN- normalni o'tkazamiz. (1-rasm). Normal bilan tushayotgan nur orasidagi burchak - tushish burchagi, normal bilan qaytayotgan nur orasidagi burchak kaytish burchagi deyiladi. i1 -tushish burchagi, i11-kaytish burchagi. Tekshirishlarning ko'rsatishicha, yorug'lik nuri yassi sirtga qanday burchak ...