Yorug'likning to'lqin xossalari. Magnetikalar. Moddaning magnit maydoni. Yorug'likning tabiati

yorug'likning to'lqin xossalari. Magnetikalar. Moddaning magnit maydoni. yorug'likning tabiati Reja: 1. yorug'lik interferensiyasi 2. yorug'lik difraksiyasi 3. yorug'likni qutblanishi 4. yorug'lik dispersiyasi Oddiy sharoitlarda fazoda bir vaqtning uzida juda kuplab yorug'lik to'lqinlari tarkaladi. Bu to'lqinlar har xil manbalardan chikayotgan yoki har xil predmetlar yuzalaridan qaytayotgan va sochilayotgan bo'lishi mumkin. Kundalik hayotdagi tajribalardan bilamizki, juda kuplab tarkalayotgan yorug'lik to'lqinlari bir-biriga xalakit bermay fazoda tarkaladi, shu sababli biz predmetlarni kurganda ularni o'zini buzilmagan holda kuramiz. yorug'lik to'lqinlarini bunday tarqalishiga sabab shuki, yorug'lik elektromagnit to'lqinlarning muhitga ta'siri shu muhitda boshqa elektr va magnit ww.qmii.uze-lib 26 maydonlarning borligidan katiy nazar ruy beradi. Bundan har xil elektromagnit to'lqinlarning elektr va magnit maydonlari bushlikda tarkalganda uzlarini kuchlanganliklarini, harakat yo'nalishini va boshqa xarakteristikalarini uzgartirmaydilar degan xulosaga kelamiz. Bu xakikatda shunday ruy beradi. Bunga superpozitsiya prinsipi deb ataladi. Surperpozitsiya prinsipi bajarilganda fazoda bir vaqtda tarkalayotgan elektromagnit to'lqinlarning Ye va N kuchlanganliklari o'zaro algebraik ravishda kushiladilar. Lekin ikki yorug'lik to'lqinining tebranishlarining fazalar ayirmasi vaqt buyiga uzgarmas bulsa, bu prinsip bajarilmaydi. Bu to'lqinlarni kogerent to'lqinlar deyiladi. Kogerent to'lqinlar kushilganda fazoning bir kismida yorug'likni kuchaishi yani maksimumi, boshqa qismlarida yorug'likni susayishi yani minimumi kuzatiladi. Bunday hodisaga yorug'lik to'lqinlarining interferensiyasi deyiladi. yorug'lik interferensiyasi fakat kogerent yorug'lik to'lqinlari kushilaganda ruy beradi. Kogerent to'lqinlarni kogerent manbalar sochadi. Ammo tabiatdagi barcha yorug'lik manbalari o'zaro kogerent bulmaydi. Shu sababli birinchi marta yorug'lik interferensiyasini kuzatish uchun sun'iy usuldan foydalanganlar, yani bir manbadan chikayotgan yorug'likni ko'zgu, linza yordamida yoki boshqa usulda ikkiga ajratib, sung uchrattirganlar. Bunday usuldan Frenel, Yung, Lloyf, Bete, R. Pol kabi olimlar foydalanganlar. Misol tarikasida Yung sxemasini kuramiz. T. Yung bir tirkishdan tarkalayotgan yorug'lik yo'liga ikki tirkishli tusik kuydi. Natijada tusikdan sung yorug'lik ikki mustaqil dasta sifatida tarkaladi. Bu ikki yorug'lik bir manbadan chikayotgan bo'lgani uchun o'zaro kogerent bo'ladi va ekranda interferensiya maksimumlari va minimumlari kuzatiladi. Agar ekranda uchrashayotgan ikki kogerent yorug'lik to'lqinlarining optikaviy yo'llarini farqi D vakuumdagi l0 to'lqin uzunliklarining butun son marta olinganiga teng bulsa, yani , Kol ± = D (k=0,1,2,3 ) (1) iterferensiya maksimumi kuzatiladi. Yozilgan (1) shart interferensiya maksimumlari sharti deyiladi. Agar D vakuumdagi l0 to'lqin uzunliklarining yarim butun soniga teng bulsa, yani l )21( + ± = D K0 , (k=0,1,2,3 ) (2) interferensiya minimumlari kuzatiladi. Yozilgan (2) ifoda interferensiya minimumlari sharti deyiladi. Interferensiya hodisasini hayotda biz uchratib turamiz. Masalan, suv yuzidagi yo'pka yog yoki moy katlamlariga yorug'lik tushganda ularning tovlanishini kuramiz. Bu hodisaga optikada yo'pka plastinkalar rangi deb nom berilgan. Bunday rangli tovlanishlar sovun pufaklarida juda yo'pka neft ...