Yorug'likning yutilishi

Yorug'likning yutilishi Reja: 1. Yorug'lik yutilishi. Buger qonuni va uning qo'llanishi. 2. Vavilov - Cherenkov nurlanishi. 3. Doppler effekti 1. Yorug'lik yutilishi. Buger qonuni va uning qo'llanishi. Yorug'lik yutilishi. Yorug'lik yutilish (absordsiya) deb moddadan o'tishda yorug'lik energiyasining yo'qotishiga aytiladi. Bunga sabab - yorug'lik energiyasining moddaning ichki energiyasiga aylanishi. Yutilish natijasida o'tayotgan yorug'likning intensivligi kamayadi. Buger qonuni va uning qo'llanishi. Moddadan o'tuvchi yorug'lik ntensivligi I = Iо е-cd Io - tushuvchi yorug'lik intensivligi, d - qalinlik, d = 1c bo'lsa, I = I0е. Jismdan o'tayotgan yorug'lik intensivligini e marta kamaytiradigan qatlamning qalinligiga teskari bo'lgan kattalik yutilish koeffitsiyentidir: c = 1d Yutilish koeffitsienti modda xarakteristikasi bo'lib, u to'lqin uzunligi, temperatura kabi faktorlarga bog'liq. Vavilov - Cherenkov. Gamma nurlar suyuq- lik orqali o'tganda havorang tusdagi kuchsizgina nurlanish kuzatiladi (Cherenkov). Gamma nurlar suyuqlik atomlaridan urib chiqaradigan tez harakatlanuvchi elektronlar bu nurlanishni vujudga keltirishi aniqlandi. Lekin bu tormozlanish natijasida emas. Vavilov-Cherenkov nurlanishi ro'y berganda elektron tezligi yorug'likning shu muhitdagi tezligidan katta ekanligi ma'lum bo'ldi: U = cn, n 1, u c. Agar c J cn shart bajarilsa, Vavilov- Cherenkov effekti kuzatilishi mumkin. Masalan: Suvga joylashtirilgan So60 izotopidan tarqalayotgan yuqori energiyali - zarralarning tezligi 0,8 S ga teng. Suvda yorug'likning tarqalish tezligi esa 0,75 S. Shuning uchun suvda Vavilov - Cherenkov effekti o'qi elektronning harakat yo'nalishi bilan mos tushgan konusning yasovchilari bo'ylab kuzatiladi. Nurlanish burchagi : соs q = сn J Ma'nosi. Zaryadli zarracha o'tgach, kuchsiz bog'langan elektronlar siljib, dipol avvalgi holatiga qaytganda elektromagnit to'lqin nurlantiradi. Bu to'lqin kogerent bo'lib interferensiyalanadi va yuqoridagi munosabat aniqlaydigan yo'nalishdan boshqa yo'nalishlarda nurlanish so'nadi. 3. Doppler effekti. Doppler effekti deb manba yoki kuzatuvchining bir-biriga nisbatan harakati natijasida kuzatuvchi qabul qilayotgan signal chastotasining o'zgarishiga aytiladi. Agar nurlanish chastotasi 0, kuzatuvchi qabul qilayotgan signal chastotasi bo'lsa, nisbiylik nazariyasi Doppler effekti uchun ifodani beradi. Bu yerda kuzatuvchiga nisbatan manba tezligi, θ - kuzatish yo'nalishi va tezlik orasidagi burchak. Tezlik kuzatuvchi va manba bir-biridan uzoqlashsa musbat, yaqinlashsa manfiy olinadi. Bu kuzatuvchi manba tomonga ularni birlashtiruvchi to'g'ri chiziq yo'nalishida harakatlanganda kuzatiladigan Dopplerning bo'ylama effektidir. J n0, l ...