Vakuumda, Elektrolitlarda, Gazlarda elektr toki

Elektr toki Reja: 1. Om va Joul-Lens qonunlarining integral va differensial ifodalari. 2. Berk zanjir uchun Om qonuni. Kirxgof qoidalari. Elektrga yot kuchlar ta'sir etmaydigan zanjirning qismi bir jinsli o'tkazgich deb ataladi (R1, R2) (1- rasm). 1 - rasm. Ikkita bir jinsli qarshilikdan iborat elektr zanjiri Om qonuniga asosan, bir jinsli o'tkazgichdan o'tayotgan tok kuchi kuchlanishga to'g'ri proporsional, o'tkazgich qarshiligiga teskari proporsionaldir. (1) bu yerda R - o'tkazgichning elektr qarshiligi. Bir jinsli silindrik o'tkazgich (2 - rasm) qarshiligi quyidagicha ifodalanadi: 2 - rasm. Bir jinsli silindrik o'tkazgich (2) bu yerda - o'tkazgich uzunligi, S - uning ko'ndalang kesimi yuzasi, - o'tkazgichning solishtirma elektr qarshiligidir. Misol qilib - tok zichligi - va maydon kuchlanganligi yo'nalishiga mos bo'lgan, uzunligi ga teng silindrik o'tkazgichni olamiz (2-rasm). O'tkazgichning ko'ndalang kesimi yuzasidan oqib o'tuvchi tok kuchi ga teng. O'tkazgichning qarshiligini va undagi kuchlanish tushishini deb olsak, bu holda Om qonunini shunday ifodalasak bo'ladi: yoki Tok zichligi va maydon kuchlanganligi yo'nalishlari bir xil bo'lgani uchun (3) bu yerda - o'tkazgichning solishtirma o'tkazuvchanligi. Bu ifoda Om qonunining differensial ko'rinishi deb ataladi. Tok kuchi qarshilikdan o'tayotganda, uning energiyasi o'tkazgichni qizitishga sarf bo'ladi (4) bu ifoda Djoul-Lens qonuni deb ataladi. Agar, tok kuchi vaqt bo'yicha o'zgarsa, u holda t - vaqt ichida ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori quyidagicha hisoblanadi (5) Elementar hajmda ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori quyidagicha hisoblanadi: . (6) bu yerdan birlik xajmdan birlik vaqt ichida ajralib chiqayotgan issiqlik miqdorini topamiz: (7) Bu ifoda Djoul-Lens qonunining differensial ko'rinishidir. Kirxgof qoidalari Amalda murakkab tarmoqlangan zanjirlar bilan ishlashga to'g'ri keladi. 3 - rasmda shunday tarmoqlangan zanjir tasvirlangan. 3 - rasm. Murakkab elektr zanjirida o'tkazgichlarning tutashish nuqtalari Bu zanjirda 7 ta zanjir qismlari va beshta A, B, C, D, F tarmoqlanish tugunlari mavjud bo'lib, bu nuqtalarda 3 tagacha o'tkazgichlar (simlar) tutashadi. Zanjirning 7 ta qismlari tarkibida r1, r2,……r7 qarshiliklar va 1, 2,7 manbalar mavjuddir. Zanjirning barcha qismlarida tok kuchini hisoblashga harakat qilamiz. Tarmoqlanish tugunlaridan 7 - sini olamiz. Bu nuqtada i3, i4, i7 toklar oqadigan 3, 4 va 7 zanjirning qismlari tutashadi. 7 - nuqtaga keluvchi i3 tokning ishorasini musbat, nuqtadan tarqaluvchi i4 va i7 toklar ishorasini manfiy, deb hisoblaymiz. Birlik vaqt ichida 7 - tugunga keluvchi zaryadlar miqdori yuqorida keltirilgan toklarning algebraik yig'indisiga tengdir i3 - i4 - i7. Agarda zanjirda toklar doimiy bo'lsa, natijaviy tok nolga teng bo'ladi, chunki, aks holda kuzatilayotgan nuqta potensiali vaqt bo'yicha o'zgargan bo'lar edi. Bu qoida zanjirning barcha tarmoqlanish nuqtalariga taalluqlidir. Shu sababli, elektr zanjirning ...