Zanjir bir qismi va to'la qismi uchun Om qonuni

Zanjir birqismi uchun Om qonuni. Zanjirning to'liq qismi uchun Om qonui . O'tkazgichlarning qarshiligi haroratga o'lchamiga va haroratiga bog'liqligi Reja. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni O'tkazgichning qarshiligi va uning haroratga bog'liqligi. Тo'liq zanjir uchun Om qonuni. Oquvchi bilishi kerak: Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni. O'tkazgichlarning qarshiligi. O'tkazgich qarshiligining haroratga bog'liqligi. Elektr qarshiligi va uning birligi, elektr o'tkazuvchanlik va uning birligi, o'tkazgichning solishtirma qarshiligi, o'ta o'tkazuvchanlik. Mavzuning maqsadi: O'quvchilarda Om qonunlari, elektr O'tkazgichning qarshiligi va uning haroratga bog'liqligi ulardan haytda foydalanish haqida ko'nikmalar hosil qilish. Mavzuning bayoni 1. Elektr zanjirining EYuK bo'lmagan ya'ni zanjirning bir qismi bilan ish ko'rayotgan bo'laylik. Bizni zanjirdan oqadigan tok kuchining A va B nuqtalar orasidagi potentsiallar farqiga, yani kuchlanishga U= qanday bog'liqligi qiziqtirsin. Nemis fizigi G.Om tajribalar asosida, bir jinsli o'tkazgichdan oqayotgan tok kuchi I= yoki = 1 Om Bu ifoda zanjirning bir qismi uchun Om qonunini ifodalaydi Elektr o'tkazuvchanlikning SI dagi birligi -simens (Sm) Sm O'tkazgichning qarshiligi uning o'lchamlari, shakli va qanday materialdan yasalganiga bog'liq. Elektr o'tkazuvchanlikning klassik nazariyasiga muvofiq elektr qarshiligining mavjudligiga sabab harakatlanayotgan erkin elektronlarning kristall panjara tugunlaridagi musbat ionlar bilan to'knashishidir. Agar o'tkazgich qancha uzun bo'lsa, to'qnashishlar ham shuncha ko'p va demak elektr qarshiligi katta, agar o'tkazgichning ko'ndalang kesim yuzasi qancha katta bo'lsa, to'qnashishlar ehtimoli ham shuncha kam va demak elektr qarshiligi ham kichik bo'ladi. Xulosa qilib qo'yidagini yozish mumkin. Bir jinsli chiziqli o'tkazgichning qarshiligi R uning uzunligi ga to'g'ri ko'ndalang kesim yuzasi S ga esa teskari proportsionaldir. bu yerda - o'tkazgich materialini xarakterlovchi koeffitsient bo'lib, unga solishtirma elektr qarshiligi deyiladi. birligi Om.m Ba'zi o'tkazgichlarning solishtirma qarshiliklari Solishtirma elektr qarshilikka teskari kattalikka solishtirma elektr o'tkazuvchanlik deyiladi. birligi 2. O'tkazgich qarshiligining temperaturaga bog'liqligi. O'tkazgichning solishtirma qarshiligi nafaqat materialning tabiatiga va balki uning temperaturasiga ham bog'liqdir. Solishtirma qarshilik va demak qarshilik ham temperaturaga chiziqli bog'liq, ya'ni , bu yerda va - o'tkazgichning dagi, va R lar esa t dagi, solishtirma qarshiligi va qarshiligi, - qarshilikning temperatura koeffitsienti deyiladi. o'tkazgichning temperaturasi bir gradusga o'zgarganda uning qarshiligining nisbiy o'zgarishini ko'rsatadi. Uncha past bo'lmagan temperaturalarda toza metallar uchun Ifodadan ko'rinib turibdiki qizdirilganganda metallarning qarshiligi ortadi, sovutilganda esa kamayadi. Bunga sabab temperatura ortishi bilan ham erkin elektronlarning, ham kristall panjara tugunlaridagi musbat ionlarning issiqlik harakat tezligi ortishidir. Bu esa o'z navbatida ularning ko'proq to'qnashuviga, elektronlar energiyasining ko'proq yo'qotilishiga., yani elektr qarshiligining ortishiga olib keladi. Bir qancha metallar (Al, Pb, Zu va hakozalar) va ularning qotishmalarining kritik deyiluvchi juda past temperaturalarda Tk(0,14-20K) qarshiliklari sakrab nolgacha kamayishi (120-rasm, ...