Cho'yan va po'lat ishlab chiqarish

Cho'yan va po'lat ishlab chiqarish. Cho'yan va po'lat metallurgiyasi. Reja: Domna pechining xom-ashyolari; Domna pechining tuzilishi va ishlashi; Domna pechidan olinadigan mahsulotlar. Pulat ishlab chiqarishda sodir buladigan fizikaviy-kimeviy jarayenlar; Kislorod konvertorlarida pulat ishlab chiqarish; Marten usuli to'g'risida qisqacha ma'lumotlar; Elektr pechlarida pulat suyuklantirish; Temirni uning rudasidan bevosita qaytarish. Domna pechining xom - ashyolari Domna pechida chuyan suyuklantirib olish murakkab, ogir mehnat talab kiladigan ishlab chiqarish jarayenidir. Chuyan olish uchun temir va marganets rudalari, flyuslar va yekilgilardan iborat xom-ashe zarur. Tarkibida chuyan ishlab chiqarish uchun arziydigan miqdorda temir bo'lgan tog jinslari temir rudalari deyiladi. Ruda tarkibidagi temir bekorchi jinslar bilan aralashgan oksidlar yeki tuzlar tarzida bo'ladi. Chuyan olish jarayenida ruda tarkibidagi bekorchi jinslar suyuklanib, shlakka utadi . Chuyan olish uchun kizil, kungir, magnitaviy va shpatli temir toshlar ishlatiladi. Kizil temir tosh (gematit) tarkibida 5570 % temir Fe2O3 shaklida bo'ladi. Kolgan kismi - bekorchi jinslar. Kungir temirtosh - sargish - kungir tusli jins bo'lib, uning tarkibida temir mFe2O3 * n H2O ko'rinishda ifodalanadi, unda 3560 % temir bo'ladi. Magnitaviy temirtosh koramtir tusdagi, magnitaviy xossalarga ega bo'lgan, Fe3O4 formula bilan ifodalanadigan oksid tarzidadir. Bu rudada temir miqdori 4570 % ga yetadi. Shpatli temirtosh sargish - kulrang tusli ruda. Unda temir FeCO3 ifodalanadigan karbonat tarzida bo'ladi. Flyus. Domna pechlarida chuyan suyuklantirib olishda rudadagi bekorchi jinslarni va yekilgi yenganda chikadigan kulni birga suyuklantirib, shlakka aylantirish uchun ishlatiladigan materiallar flyus deb ataladi. Flyus sifatida oxaktosh (CaCO3), dolomit (SaSO3 * MgCO3) yeki kumtuproq (SiO2) kabi moddalar kullaniladi. 1 t chuyan olish uchun, odatda, 0,20,5 t flyus sarflanadi. Yekilgi. Domna jarayenida yekilgi sifatida koks, pistakumir va tabiiy gaz ishlatiladi. Koks toshkumirni havo kirmaydigan maxsus pechlarda 950100oS kizdirish yo'li bilan olinadi. Kokslanuvchi kumir kuruk xaydalganda uchuvchan moddalar chikib ketadi va kolgan kismi koshuvib, mustahkam, hamda govak massaga, ya'ni koksga aylanadi. Domna pechlarida koksning o'rnini kisman bosish mumkin bo'lgan yekilgi tabiiy gazdir. U koksga karaganda ancha arzon bo'lib, koksni 1015 % gacha tejash imkonini beradi. Natijada chuyanning tannarxini birmuncha pasaytiradi. Domna pechida sodir buladigan jarayenlar Domna pechiga solingan shixtaga kizigan gazlar ta'sir etishi natijasida sodir buladigan jarayenlar tufayli chuyan, shlak va koloshnik gazlari hosil bo'ladi. Pechga solingan yekilgi (koks) pastga tomon tushar ekan, kutariluvchi gazlar ta'sirida kiziy boradi va furmalar ruparasida gornga xaydalgan havo tarkibidagi kislorod hisobiga tulik yenadi: C O2 CO2 Q. (1) hosil bo'lgan karbonat angidrid yuqoriga kutariladi va qattiq kizigan koks qatlamlari orasidan o'ta turib, koks tarkibidagi uglerod bilan reaksiyaga kirishib, is gazi hosil hosil qiladi: C ...