Tabiatni o'rganishda fizikaning roli

Tabiatni o'rganishda fizikaning roli,fizika va texnika taraqqiyoti, fizikaning rivojlanish tarixi va sharq allomalarining tabiatni o'rganish ilmiga qo'shgan hissasi, O'zbekistonda fizika sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar, fizik kattaliklar. 1. Tabiatni o'rganishda fizikaning roli. 2. Fizika va texnika taraqqiyoti. 3. Fizikaning rivojlanish tarixi va sharq allomalarining tabiatni o'rganish ilmiga qo'shgan hissasi. 4. O'zbekistonda fizika sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar. 5. Fizik kattaliklar. 1 Fizika tabiat hodisalarining eng sodda va shu bilan birga eng umumiy qonunlarining , materiyaning xossalari, tuzilishi va uning harakat qonun larini o'rganadigan fandir. Aslida fizika so'zi grekchaphuzis so'zidan olingan bo'lib, tabiat haqidagi umumiy fan ma'nosini biliradi. Bu so'zni fanga qadimgi yunon utafakkiri Arestotel kiritgan.Tarixiy rivojlanish jarayonida fizika uch davirga bo'linib ketadi. 1. XVII sirgacha bo'lgan davir. Bu davirda fizikaning tarkibiga kimyo, astiranomiya , bialogiya ,gealogiya kabi fanlar kirgan. 2.XVII asirdan XIX asir oxirigach bo'lgan davir. Bu davirga kelib fizika fani boshqa tabiy fanlar ichidan ajralib chiqib, alohida fan siftida shkillandi. Ushbu davirda shakillangan fizika killassik fizika nomi buyu ritiladi. 3.XIX asirning ohirlaridan hozirgi paytgah bo'lgan davir.Bu davir fizi kasi hozirgi zamon fizikasi deb ataladi hozirgizamon fizikasi murakkab va ko'p tarmoqli fan bo'lib u matiryalning tuzilishi, harakati o'zaro ta'si rining umumiy xususiyatlarini o'rganadi.Bu xususiyatlar barcha moddiy jisimlariga xos bo'lib ularni fizikadan tashqari boshqa tabiy fanlar (kimyobiologiya , gialogiya)ham o'rgnai. Demak, fizika bilan boshqa tibbiy fnlar orasida bog'lansh mavjud. Fizika fani nazariy va amaliy fizikaga bo'linadi.- Amaliy fizika tajribalar asosida yangi ma'lumotlar oladi va qabul qilingan qonunlarini tekshiradi. -Nazariy fizika esa tabiat qonunlarini ta'riflaydi ularni tushintiradi va yuz berishi mumkin bo'klgan hodisalarni oldindan aytib beradi. Dunyoda ya'ni yerda va yerdan tashqarida harakatda bo'lgan xhamma nrsafnda materiya deb ataladi. Bizning atrofimizdagi xilama xil jisimlar va shu jisimlar tarkibidan moddiydir. M-n, tovush yorug'lik radio to'lqinlar jisim deb aytilmasada, ular ham moddiy yaniy haqiqatdan bor. Haqiqatdan bor deganibora biror narsa (umuman,bizning atrofimiz moddiy dunyo) bizning ongimizda mustaqil ravishda bor ekanligini va bizning sezgi a'zolariga ta'sir etayotkani yoki ta'siri etishi mumkinligini bildiradi. Tajriba materiallarining ko'payishi, ularning ilmiy umumlashtirilishi natijasidan tabiat faslsafasidan astranomiya, kimyo, biologiya, geologiya va boshqa tabuiy fanlar jumladan fizika hamajralib chiqgan . Keyinchalik inson bilimining chuqurlashishi natijasida astrofizika, fizikkimyo, biofizika, geofizika kabi fanlar vujudga keldi. Tabiat qonunlarini chuqur o'rganish bizni o'rab turgan dunyo materiyaligini, ya'ni bizning ongimizdan tashqarida ham mavjudligini ko'rsatadi.Bizni o'rab turgan barcha mavjudod va bizning o'zimiz ham, jumladan, fizikada ko'pfoydalaniladigan modda va maydon ham materiyaning ajralmas qismidir. Materiya doimo harakatda bo'ladi, ya'ni vaqt o'tishi bilan ularning o'zaro joylashuvi, shakli, o'lchamlari, agregat holati, ...