Tiristorlar

Tiristorlar Tristor-turt qatlamli, yani uchta R-n utishli yarim o'tkazgichli asbobdir. Unda turli xil o'tkazuvchanlikka ega qatlamlar ketma-ket ulanadi. Chunki R1 - qatlam-anod, n2 - qatlam katod deb ataladi. Ichki R2 va n1 - qatlamlar boshqaruvchi elektrod yoki baza deyiladi. Baza qatlamlari bir il bulmaydi: n- baza R-bazadan kalinrok va kotishma miqdori ozrok qilib yasaladi. Natijada n2 R- n utishning to'g'rilash xususiyati juda yaxshi bo'ladi.(teskari tok kichik, teskari tok etarlicha katta). Uning tuzilishi 1 - rasmda keltirilgan. Unda uchta r-p shtish bshlib A nuitaga manbaning musbat iutbi, B nuitaga manfiy iutbi ulansa, P1 va P3 shtishlar tshri, P2 esa teskari r - p utishga ega bshladi. 1-rasm. Tiristorning struktura tuzilishi Tristorni talabalarga ko'rsatish. Turt qatlamli uch elektrodli tristorning boshqaruvchi qatlamining boshqalarga nisbatan sopka qilib tayyorlanishi boshqaruvchi signalning ta'sirini kuchaytirish uchun zarurdir. Metall kontaktlar A (angod) va K (katod) R1 va n2 emmiterli qatlamga ulanadi. ý1 va ý3 utishlar - bu emmiterli utishlar bo'ladi. o'rtasidagi qatlamlar n1 va R2 bu asoslar sohasi bo'ladi. R2 - asosga metallning boshqaruvchi elektrod ulanadi. ý2 -kolektorli utish. Agar boshqaruvchi elektrod uzilgan holda anod va katod orasiga doimiy kuchlanish kuyilsa, ý1 va ý3 utishlar to'g'ri yo'nalishda. ý2 utish esa teskari yo'nalishda ulangan bo'ladi. ý2 utish yopiq bo'lgani uchun uning qarshiligi katta bo'ladi. Tristorga qo'yilgan kuchlanish deyarli unga tushadi. Shuning uchun tristor yopiq bo'lib, undan juda kichik tok utadi. Kuchlanish ortganda tez ozgina ortadi, chunki ý2 utishning qarshiligi katta bo'lib, tokni chelantiradi. ý2 utishning qarshiligi ikki qarama-qarshi jarayonga bog'liq bo'ladi: 1) teskari kuchlanish ortgan sari ý2 utishni qarshiligi kupayadi, chunki ý2 utishda asosiy zaryad tashuvchilar soni kamayadi. ý1 va ý2 utishlarda to'g'ri kuchlanishning ortishi ý2 utishga kelayotgan zaryad tashuvchilarning soni ortadi. Buning natijasida ý2 utishning qarshiligi kamayadi. Kuchlanish tristorini ulash kuchlanishning qiymatigacha etib va undan biroz oshganda tristor ochiladi. Va uning toki keskin usadi. ý2 utishning qarshiligi kamaygani uchun unda kuchlanishning tushishi xam kamayadi. Tristorning ochilishiga voltamper tavsifning Oa kismi muvofik keladi. Tavsifning d kismi kremniyli diodning normal voltamper tavsifiga uxshaydi. Tok o'sishi bilan kuchlanishning pasayishi tavsifining b kismida tristor manfiy qarshilikka ega bo'lishini kursatadi. Tristorni yopish uchun uning tokini ulab qolish qiymatigacha (Iýk) pasaytirish kerak. Agar boshqaruvchi elektrodga musbat kuchlanish berilsa, R2 qatlamga ( asosga ) qo'shimcha zaryadlar - elektronlarni kiritish mumkin. Rekombinatsiya hisobida ý2 utishning teshilish kuchlanishi va qarshiligi pasayadi. Bunda tristorni ochish kuchlanishining qiymati xam pasayadi. boshqaruvchi tok kancha ko'p bulsa, tristorni ochadigan kuchlanishning qiymati shuncha past bo'ladi. Ochilishdan keyin boshqaruvchi elektrod tristorining ishga xech ...