Vaqt relelari

vaqt relelari Reja : 1.Elektromagnitaviy vaqt relesi 2.Mayatnikli vaqt relesi 3.Elektroniy vaqt relesi 4.boshqa turdagi vaqt relelari 1.Elektromagnitaviy vaqt relesi Bunday rele fakat uzgarmas tok zanjirlarida kullanilib, u silindr shaklidagi pulat uzak va bu uzakka urnatilgan kuzgatish chulgami hamda kuzgaluvchi kontaktlar sistemasini harakatga keltiruvchi yakordan iborat bo'ladi. Bu relening kuzgatish chulgamiga tok berilsa, u holda yakor va u bilan birga kontakt sistemasi uzak tomon tortiladi. Koldik magnetizm ta'sirida yakor uzakka tortilganicha kolmasligi uchun yakorga 0,10,5 mm kalinlikdagi magnitmas materialdan kistirma kuyiladi. 4-rasmda elektromagnitaviy vaqt relesining umumiy ko'rinishi va prinsipial sxemasi ko'rsatilgan. Kistirmalarning soniga karab yakor bilan uzak o'rtasidagi havo bo'shlig'ini xam uzgartirish mumkin. Bunday relelarni ishga tushirish uchun dastavval biror boshqaruvchi apparatni tutashtiruvchi kontakti BK bilan kuzgatish chulgami o'z-uziga qisqa tutashtiriladi. Bunda chulgamdan o'tayotgan uzgarmas tok qiymati kamaya boshlaydi va natijada bu tokning kamayishiga tuskinlik qiluvchi magnitaviy oqim hosil bo'ladi. Shu sababli rele yakori ma'lum vaqtgacha uzakka tortilganicha koladi (4-rasm). Bu vaqtni prujina, sikuvchi gayka va magnitmas kistirmalar sonini uzgartirish bilan rostlash mumkin. Masalan, kistirmalar soni kupaytirilsa, yakor bilan uzak oraligi ortib, rele yaqorining uzakka tortilib turish vaqti kamayadi va aksincha. 4-rasm. Elektromagnitaviy vaqt relesining tuzilishi. Elektromagnitaviy, ya'ni RE-100 tipli vaqt relesi bilan vaqtni 0,11 sek, RE-580 bilan esa 16 sek gacha rostlash mumkin. Uzgarmas tok manbai bo'lmaganda bunday relelarni chala o'tkazgichli to'g'rilagichlar orqali uzgaruvchan tok tarmogiga ulab ishlatiladi. Bu relelar ishda juda ishonchli bo'lib, ularning soatiga ulanish soni chegaralanmaydi. Elektromagnitaviy vaqt relelari ikki juft kontaktga ega bo'lib, uzgarmas tok motorini vaqt asosida avtomatik ravishda ishga tushirish va shu kabi sxemalarda juda keng kullaniladi. Uzgarmas tok motorini avtomatik ishga tushirishda, bir vaqtda kontaktor va vaqt relesi vazifasini bajaruvchi apparatlar taymtaktor deb ataladi. Taymtaktorlar kontaktor bilan mayatnikli vaqt relesidan iborat bo'ladi. Savol:1. taymtaktor deb nimaga aytiladi. 2.Mayatnikli vaqt relesi Bu rele uzgarmas va uzgaruvchan tok zanjirlarida xam ishlatish mumkin. 5-rasmda mayatnikli vaqt relesining sxematik tuzilishi ko'rsatilgan. Bu releni ishga tushirish uchun uning kuzgatish chulgami 1 ni elektr tarmogiga ulash lozim. Bunda yakor 2 tortilib, richaglar sistemasi 3 va 5 lar bilan kiyshik tishli reyka 6 ni kontakt 11 tomon harakatlantiradi. Buning natijasida prujina 4 sikiladi, tishli gildirak 7 esa aylana boshlaydi. Bu gildirak ukida boshqa tishli gildirak uzatmasi urnatilgan bo'lib, u orqali xrapovik gildiragi va anker 8 harakatga keltiriladi. Natijada mayatnik tebranadi. Xropovik chastotasi mayatnikning tebranish davriga, tebranish davri esa mayatnik yelkasining uzunligiga bog'liq. Mayatnikning xar bir tebranishida anker xropovikning fakat bitta tishini o'tkazadi. Tishli gildirak bilan kiyshik tishli reykaning ilashishi ...