Xoll effekkti haqida

Xoll effekkti Ingliz olimi E.Xoll (1879 y) tajribada magnit maydoniga joylashtirilgan yaxlit tokli o'tkazgichda magnit induksiyasi va tok zichligi vektoriga perpendikulyar yo'nalishda potensiallar ayirmasi vujudga kelishini aniqladi (8.5-rasm). Tajribalar ko'rsatishicha, bu potensiallar ayirmasi o'tkazgichning materiali, uning geometrik o'lchami, magnit maydoni induksiyasi va tok zichligiga bog'liq bo'lib, quyidagicha ifodalanadi: (8.12 1) Magnit maydonida harakatlanayotgan zaryadli zarrachaga magnit kuchlari ham ta'sir etib, uni og'diradi. (8.13) Natijada, o'tkazgich sirtida bog'langan sirt zaryadlari vujudga keladi. Bu zaryadlarga magnit kuchlari bilan bir qatorda elektr kuchlari ham ta'sir etadi. (8.14) 8.5- rasm Zaryadlarning og'ishi magnit va elektr kuchlari o'zaro tenglashguncha davom etadi. (8.13) va (8.14) lardan ni hosil qilamiz. Potensial gradiyentiga ko'ra: (8.15) Tok zichligini hisobga olib: (8.16) (8.16) va (8.12) larni taqqoslab, Xoll doimiysi uchun: Xoll effektidan yarimo'tkazgichlarning elektr xossalarini tahlil qilishda foydalaniladi. ...