Yadro reaktori va ularning qo'llanishi

Yadro reaktori va ularning qo'llanishi Reja: Yadro reaktorlarining elementlari. Tez neytronlarda ishlaydigan reaktorlar. Yadro reaktorlarining ishlatilishi. Tayanch iboralar. Kritik . Izotop Proton Neytron. 1. Yaprolarning bo'linishi boshqariladigan reaksiya amalga oshiriladigan qurilma yadro reaktori (yoki atom reaktori) deb ataladi. Yadro reaktorining asosiy elementlari: va boshqalar, neytronlarni sekinlatgich og'ir yoki odatdagi suv, grafit va hokazo; reaktor ishlaganda ajraladigan issiqlik olib ketuvchi (suv suyuq natriy va shunga o'xshash) va reaksiya tezligini rostlovchi qurulma neytronlarni yaxshi yutuvchi moddalar bor va kalsiydan tayyo'rlab reatorning ish vazifasiga kiritiladigan sterjenlar. Reaktor tashqi tomondan -nurlarini va neytronlarni ushlab qoluvchi himoya qobog'I bilan o'ralgan bo'ladi. Bu qobiq temir bitondan ishlangan. Eng yaxchi sekinlatgich og'ir suvdir. Odatdagi suv neytronlarni o'zi yutib oladi va og'ir suvga aylanadi. Yadrolari neytronalarni etmaydigan modda - grafit ham yaxshi sekinlatgich sanaladi. Kritik : Ko'payish koeffitsiyenti k birga teng bo'lishi uchun reaktorning o'lchamlari va unga muvofiq ravishda uranning biroro kritik qiymatdan katta bo'lishi kerak. Bo'linayotgan moddaning yadroviy zanjiy reaktyasi ketish mumkin bo'lgan eng kichik massasi kritik deb ataladi. Reaktorlarning o'lchamlari kichik bo'lganda uning aktiv zonasi sirtdan uranli sterjenlar joylashgan hajmidanneytronlarning sizib o'tish nihoyatda ortib ketadi. Sistema o'lchamlari organ sari bo'linishda ishtirok etuvchi yadrolar sonij hajmidan proportsional ravishda ko'payadi. Shuning uchun sistema kattalashtirish yo'li bilan ko'payish koeffisientining k≥1 qiymatiga erishishi mumkin. Yutib va sizib o'tish tufayli yo'qoladigan neytonlar soni bo'linish protsessida hosil bo'ladigan neytronlar soniga teng bo'lganda sisrema kritik o'lchamlarda ega bo'ladi. Bunda k=1 bo'ladi. Kritik o'lchamlar va mos holda kritik yadro yoqilg'sining turi, sekinlatgich va reaktorning konstruktiv xususiyatlari bilan belgilanadi. Shar shklda bo'lgan sof (sekinlatgichsiz) uran uchun kritik atrofida bo'ladi. Bunda sharning radiusi taxminan 9 sm ga teng bo'ldi. (Uran juda og'ir modda). Neytronlarni sekinlatgichlar va neytronlarni qaytaruvchi berilliydan yasalgan qobiq ishlatilish yo'li bilan kritik massasini gacha qiymatlashtirishga muvaffaq b'olindi. Reaktor kadmiy yo'ki bo'rdan qilingan sterjenlar y'ordamida bo'shqariladi. Sterjenlar reaktorning aktiv zonasidan chiqarilganda k1, ular aktiv zonaga to'liq kiritilganda esa k1 bo'ladi. Sterjenlarni aktiv zona ichiga kiritish bilan istalgan paytda zanjir reaksiyani kuchayishini t'oxtatish mumkin. 2. Tez neytronlarda ishlaydigan sekinlatgichsiz reaktorlar ham yaratilgan. Tez neytronlar vositasida yadrolarning bo'linish ehtimoli kichik bo'lgani uchun bunday reaktorlar tabbiy uranda ishlay olmaydi. reaksiya davom etishi uchun 15% dan kam bo'lgan miqdorda izotopi bilan boyitilgan uran aralashmasi bo'lishi kerak. Tez neytronlarda ishlaydigan reaktorlarning avzalligi shundaki, ularning ishlash daviomida ko'p miqdorda plutoniy ajraladi. Bu plutoniyni, keyin yadro yo'qilg'isi sifatida ishlatish mumkin Bu tur reaktorlar bo'linayo'tgan materialni qayta tiklangani uchun ular ko'paytirgich - reaktorlar deb yuritiladi. Qayta tiklash koeffisienti 1,5 gacha bo'lgan reaktorlar ...