Suyuqliklarning beqaror harakati

Suyuqlikning beqaror harakati Reja: Siqilmаydigаn suyuqlikning defоrmаsiyalаnmаydigаn trubаlаrdа inersiya bоsimi хisоbgа оlingаn beqаrоr хаrаkаti Gidrаvlik zаrbа hоdisаsi To'g'ri zаrbа uсhun N. E. Jukоvskiy fоrmulаsi Teskаri gidrаvlik zаrbа hаqidа tushunсhа Gidrаvlik zаrbаni susаytirish usullаri Gidrаvlik zаrbаdаn аmаldа fоydаlаnish Suyuqliklar harakat qilayotgan vaqtida uning tezligi va bosimi, odatda, vaqtga bog'liq bo'lib, bunday harakatni beqaror harakat deb atagan edik. Xususiy holda vaqt o'tishi bilan harakat barqarorlashib tezlik va bosim vaqtga bog'liq bo'lmay holadi. Yuqorida ko'rib o'tilgan suyuqlikning turbalardagi harakatlari va teshiklardan oqishiga ko'rilgan misollar barqaror harakatlarning asosiy masalalari qatoriga kiradi. Lekin har qanday harakat holatini o'zgarishi beqaror harakatni vujudga keltiradi. Bir harakat holatidan ikkinchisiga o'tish asta-sekin yoki keskin o'zgarish bilan sodir bo'lishi mumkin. Masalan, biror idishdagi suyuqlik teshik orqali oqqanda vaqt davomida bosimning o'zgarib borishi natijasida tezlik va sarfning ham o'zgarishi harakat holatining asta-sekin o'zgarib borishiga misol bo'lsa, trubalarda jumraklarni yoki o'zanlarda to'siqlarning keskin oshib-yopilishi vaqtidagi o'zgarishi harakat holatining keskin o'zgarishiga misol bo'ladi. Bunday harakat vaqtida inersiya kuchlari asta-sekin yoki keskin o'zgarib boradi. Barqaror harakat vaqtida esa inersiya kuchining o'zgarishi sezilarsiz bo'lib, harakat holatiga deyarli ta'sir qilmaydi. Shuning uchun barqaror harakat bilan beqaror harakatni nazariy tekshirish birinchi holda inersiya kuchining o'zgarishi hisobga olinmasligi ikkinchi holda bu o'zgarish hisobga olinishi bilan farqlanadi . Ideal va real suyuqliklar barqaror harakatining umumiy tenglamalari (3.25) va (3.28) ko'rinishda yoziladi. Turbulent harakat uchun esa (3.28) tenglama umumlashtirib hosil bo'lgan tenglamani Reynolds tenglamasi deyiladi. Barqaror harakat uchun uzulmaslik tenglamasi bo'yicha oqimchani ixtiyoriy ikki kesimidagi sarflari o'zoro teng ekanligi ko'rsatilgan edi. Barqaror harakat uchun esa bu qonun vaqtning biror aniq qiymatida to'g'ri bo'lib, vaqt o'tishi bilan tezlik o'zgarganidek, sarf ham o'zgarib boradi. Shuningdek, vaqt davomida oqim chizig'i ham, elementar oqimcha ham o'zgarib boradi. Bu holda 10.1-rasmda tasvirlangan sxema elementar oqimchaning biror aniq vaqtdagi holatiga to'g'ri keladi deb hisoblaymiz. Agar 1-1 va 2-2 kesimlar orasidagi masofa cheksiz kichrayib borib, dl uzunlikni qabul qilsa, u holda (3.12) tenglamani quyidagicha yoza olamiz. q1q20 yoki dq 0 (10.1) Bu tenglamada chap tomondagi ifoda sarfdan olingan to'liq diferensial bo'lib, q vaqt va yo'l bo'yicha o'zgarib borgani uchun, matematikada quyidagicha ifodalanadi. q t dt q dl dl 0. (10.2.) Hosil bo'lgan tenglamaning ikki tomoni dt ga bo'lamiz va tezlikning ta'rifidan ekanligini hisobga olib,ushbu ko'rinishda yozamiz: u dl dt q q (10.3.) t u l 0. Bu hosil qilingan tenglama beqaror harakat elementlar oqimchasi uchun uzilmaslik tenglamasidir. Barqaror harakatdagi kabi beqaror harakat uchun ham oqimning uzulmaslik tenglamasini yozish mumkin: Q t V Q l 0. (10.4) Beqaror ...