Elektronika va sxemalar fanidan ma'ruzalar matni

Ma'ruza 1. KIRISH. Reja: 1. Elektr apparatlarining himoya qobiqlari. 2. Elektr apparatlariga iqlimiy omillarning ta'siri. 3. Elektr apparatlariga qo'yiladigan talablar. Tayanch so'z va iboralar: apparat, rostlovchi, o'lchash apparatlari, IP22, IP20, ijro, iqlimiy rayon, eletr apparatlarining xizmat muddati. Elektr apparati - bu elektr energiyasini iste'mol qiluvchi va taqsimlovchi, o'zgartiruvchi va uzatuvchi qurilmalarning boshqaruvchi va rostlovchi, himoyalash, o'lchash va nazoratlash, elektr zanjirlarini ulab - uzish uchun qo'llaniluvchi elektrotexnik qurilmadir. Elektr apparati deganda energetikada, sanoatda, xo'jalikda va turmushda qo'llaniluvchi keng doiradagi xar-hil turdagi qurilmalar tushuniladi. Ushbu qo'llanmada elektr tizimlarida, sanoat korxonalarining elektr ta'minot sxemalarida, texnolgik jarayonlarni avtomatlashtirishda va elektr yuritmalarda qo'llaniladi-gan apparatlarning nazariyasi asoslari, konstruksiyasi va ishlatish xarakteristikalari o'rga-niladi. Elektr apparatlarining sinflarga ajratilishi bir qator xususiyatlari bo'yicha amalga oshiriladi: asosiy bajaradigan funksiyasi, qo'llash doirasi, ishlash prinsipi, tokining turi, atrof muhit ta'siridan himoyalanganligi, konstruktiv xususiyatlari va boshqalar. Asosiysi bu asosiy bajaradigan funksiyasi bo'yicha sinflanishidir, bunga ko'ra elektr apparatlari quyidagi katta guruhlarga bo'linadi. 1. Elektr zanjirlarini ulab - uzish uchun xizmat qiluvchi taqsimlash qurilmalarining kommututsion apparatlari. Bu guruh apparatlariga rubilniklar, paketli o'chirgichlar, yuklama o'chirgichlar, uzgichlar, ajratkichlar, qisqa tutushtirgichlar, avtomatik uzgichlar va saqlagichlar kiradi. Bu guruh apparatlari ish jarayonida kamroq yoqib o'chiriladi. Ba'zi xollarda bunday apparatlar tez-tez yoqib o'chiriladi (masalan, elektr pechlarining ta'minot zanjirlaridagi yuqori kuchlanish o'chirgichlari). 2. Qisqa tutashuv toklarini va o'ta kuchlanishlarni chegaralash uchun mo'ljallangan - chegaralovchi apparatlar. Qisqa tutashuv va o'ta kuchlanish rejimlari avariya holatlarida uchragani uchun bu apparatlar katta yuklamalarga kamroq uchraydi. 3. Ishga tushirish va rostlash apparatlari. Bunday apparatlar elektr mashinalari yoki boshqa biron bir elektr energiya iste'molchilarini ishga tushirish va parametrlarini rostlash uchun qo'llaniladi. 4. Berilgan elektr va noelektr kattaliklarni nazoratlash apparatlari. Bu guruhga rele va datchiklar jiradi. Kirish signalini bir maromda o'zgarishida chiqish signalini sakrab o'zgarishini keltirib chiqaruvchi qurilma relega xosdir. Rele chiqish signali avtomatika sxemasiga ta'sir ko'rsatadi. Elejtr datchiklarida kirish signalining muayyan o'zgarishi chiqish kattaligi bo'lib xizmat qiluvchi elektr kattaligi ko'rinishidagi signalni keltirib chiqaradi. Datchiklar yordamida elektr va noelektr kattaliklar nazorat qilinadi. 5. O'lchash apparatlari. Bu apparatlar yordamida asosiy tok zanjirlari ikkilamchi o'lchash apparatlarining zanjirlaridan izolyatsiyalanadi. O'lchanayotgan kattalik o'lchash uchun qulay standart ko'rinishga keladi. Bularga tok va kuchlanish transformatorlari, sig'imli kuchlanish bo'luvchilari kiradi. 6. Elektr rostlagichlar - berilgan kattalikni ma'lum qonuniyat bo'yicha rostlash uchun tayinlanadi. Xususan bunday apparatlar tok, temperatura, aylanish chastotasi va boshqa kattaliklarni bir me'yorda ushlab turish uchun xizmat qiladi. Bundan tashqari elektr apparatlari nominal kuchlanishlari bo'yicha ikki guruhga bo'linadi: nominal kuchlanishi 100 voltgacha bo'lgan quyi kuchlanish appartalari va nominal kuchlanishi 100 voltdan yuqori bo'lgan kuchlanish ...