Ideal gaz bosimi uchun molekulyar kinetik nazariyaning tenglamasi

Ideal gaz bosimi uchun molekulyar-kinetik nazariyaning tenglamasi Biror idishdagi, masalan, kirralarining uzunligi l bo'lgan kubsimon idishdagi gaz molekulalarining harakatini tekshiraylik. Molekulalar tartibsiz harakatda buladilar, ular o'zaro bir-biri bilan tuknashadi yoxud idish devorlariga uriladi. Ikki ketma-ket tuknashishi orasidagi yulni esa erkin bosib utadi. Molekula xar bir urilish jarayonida devorga biror kuch bilan ta'sir etadi. Bu kuchga teskari yunalgan kuch bilan devor molekulaga ta'sir etganligi uchun molekula orkaga qaytadi. Ayrim urilishlarda devorga ta'sir etadigan kuchlar kushilab ketadi va deyarli doimiy kuch tarzida kayd kilinadi. Gazning devorga bosimi sifatida namoyon buladigan ana shu kuchni hisoblaylik. Barcha yo'nalishlar bo'yicha harakatlanayotgan molekulalar soni birday bulsin. Molekulalar fakat uch o'zaro perpendikulyar yo'nalishlar bo'yicha harakatlanadi, deb hisoblaymiz. Agar idishning birlik xajmidagi molekulalar sonini n deb belgilasak va kubning xajmi l3 ekanligini hisobga olsak, kubning qarama-qarshi devorlari orasida harakatlanadigan molekulalar soni Kub kirrassining uzunligi l bo'lganligi uchun molekulaning ung devorga urilishlari vaqtda takrorlanaveradi. Xar bir urilishda molekulaning impulsi ga uzgaradi. U holda i-molekula tomonidan devorga kursatilayotgan o'rtacha ta'sir kuchi kuyidagicha aniklanadi: Xar bir molekula uchun kullab vujudga kelgan ifodalar yig'indisini olsak, kubning yon devorlari orasida harakatlanayotgan N dona molekula tomonidan devorga ta'sir etuvchi umumiy kuchini topamiz: Mazkur munosabatning ung tomonidagi ifoda surat va maxrajini N ga kupaytiraylik: . Bundagi Molekulalar tezliklari kvadratlarining o'rtacha qiymatidir. Uni o'rtacha kvadratik tezlikning uvadrati deb yuritiladi. Natijada bo'lib, munsabatni hosil kilamiz. Kub devorining yuzi l2 ga teng bo'lganligi uchun ifodaning chap tomonidagi nisbatni, yani idish devorining birlik yuziga ta'sir etayotgan kuchini r xarfi bilan belgilay olamiz: Bu tenglama ideal gaz bosimi uchun molekulyar-kinetik nazariyaning tenglamasi deb yuritiladi. ...