Iroda naazariyalari

Iroda naazariyalari Reja Irodaning motivatsion nazariyasi Irodaning regulyativ nazariyasi Irodaning erkin tanlash nazariyasi Irodaning motivatsion nazariyasi Ushbu nazariya: Iroda qo'zg'atuvchilik xususiyatiga ega deb hisoblaydi: Vakillari Aristotel fransuz olimi Rene Dekart Dekart Iroda insonning xatti-harakatlarga undovchilar Ruhning xohishi U reflektorga bog'liq bo'lmagan ruhiy hodisa. Irodaning asosiy vazifasi deb tushuntiradi Dekart- ehtiroslarni (his-hayojonlarni) jilovlab, tanlangan (belgilangan) xatti-harakatlarni bajarishdan iboratdir. Ehtiroslar tashqi narsalar ta'sirida tug'iladi, hohish esa bevosita ruh asosida R. Dekart aqlni irodaning quroli deb tushuntiradi va yaxshilik hamda yomonlik to'g'risida qatiy hukmga ega ega bo'lgan ruhni kuchli ruh deb hisoblaydi. Yaxshilikka undovchi, shu yo'lda faol bo'lgan irodaviy harakatlarni kuchli ruhning namoyon bo'lishi deb qaraydi. Shuningdek, ruh tomonidan yomonlik, deb qabul qilingan narsalardan tiyilishni ham kuchli ruhning inikosi deb biladi. T.Gobbs (ingliz faylasufi) Iroda insonning har qanday xatti-harakatlari bilan bog'lab, uni insonning narsalarga mayli paydo bo'lishi yoki sovushidan keyin vujudga keladigan, xatti -harakatlardan oldin paydo bo'lishi yoki hohish, deb tushuntiradi. Iroda va mayl (hohish) aynan bir narsadir. Bu bilan iroda hohish, mayl, ehtiros va aql bilan narsa sifatida qabul qilinib, uning real mavjudligi yo'qoladi. fransuz psixologi Teodol Arman Ribo Jonli materiyaning vaziyatda javob berishini oddiy iroda shakliga kiritadi. Iroda asosida deydi u motivlashtiruvchi kuch sifatida ehtiros va qiziqish yotadi. Irodaning rivojlanishi deb ko'rsatadi Ribo, bu reflektor reaksiyalardan mavhum (abstrakt)g'oyalarga undovchi, xatti-haratlarga o'tishdan iboratdir. Iroda xatti-harakatlarga undash va ruhiy jarayonlarning (diqqat) yo'nalganligidagina namoyon bo'lib qolmasdan, shuningdek, ularni tormozlashda ham ko'rinadi, deydi u. Irodaviy zo'r berish vosita (mexanizmi) sifatida ongli tanlov bilan u yoki bu harakatlarga tabiiy moyillik o'rtasidagi qarama-qarshilikni (konfliktni) engish paytida namoyon bo'ladi.Aql bilan hissiyot o'rtasidagi konflikt vujudga kelishi va uni yechish paytidir. Nemis psixologi K.Levin Irodaning harakatlarga undovchi funksiyasi bilan kvaziehtiyojning shakllanishini aynan ixtiyoriy xatti- harakatlarga undovchilar asosiy kuch deb qabul qilishi, oxir oqibat g'arb psixologiyasini iroda va motivatsiyani aynan bir narsa deb qabul qilinishiga olib keldi. Sobiq Ittifoq psixologiyasi Sobiq ittifoq psixologiyasida irodani motivatsiya nazariyasi atributlar yaratish nazariyasi bilan tushuntirish (S.L. Rubenshteyn, G.I. Chelpanov, L.S. Vigostkiy, L.I.Bojovich) tadqiqotlarida uchraydi. D.I. Selevanov (irodani mustaqil ruhiy sifatida (kognitiv) bilish va emotsional jarayonlar qatori psixikaning bir ko'rinishi deb qaraydi. Mana shu uchlik yani(iroda, bilish, emotsiya) o'rtasida, deydi u, ehtiyoj va motivlar yotadi. Selevanov irodaga bergan ta'riflarida, irodani insonning ixtiyoriy ravishda muayyan to'siqlarni engib o'tishida uning xatti-harakatlarini boshqarib turuvchilik roli bilan bog'laydi. Irodaning Erkin tanlov nazariyasi Ushbu nazariya: Iroda maqsadlarni va harakatlarning saralovchilik xarakteriga ega deb hisoblaydi Erkin tanlov yondashuvga ko'ra shaxsning xohish va istagi, shu bilan birga o'zining maqsadiga mos tanlovi hisobga olinadi. ...