Shaxs psixologiyasi va kasbiy shakllanish. Shaxsning individual, shaxsiy rivojlanishining o'zaro ta'siri

SHAXS PSIXOLOGIYASI VA KASBIY SHAKLLANISH. SHAXSNING INDIVIDUAL, SHAXSIY RIVOJLANISHINING O'ZARO TA'SIRI Reja: 4.1. Psixologiyada «shaxs» tushunchasi va shaxs ijtimoiylashuvi muammosi. 4.2. Shaxsning «Mеn» obrazi va o'z- o'ziga baho bеrishi muammosi 4.3. Shaxs dunyoqarashini va kasb etikasining shakllanishi PSIXOLOGIYADA SHAXS TUSHUNCHASI «Shaxs o'z menligini anglagan, o'zgalar bilan o'zaro munosabatlarga kirisha oladigan tabiat va jamiyatga faol ta'sir o'tkaza oladigan har qanday individ». PSIXOLOGIYA FANIDA SHAXS HAQIDAGI TA'LIMOTLAR Biogenetik nazariya Insonning biologik rivojlanishi bosh omil sifatida qabul qilingan bo'lib, qolgan jarayonlarning taraqqiyoti ixtiyoriy xususiyat kasb etadi, ular bilan o'zaro aloqalar tan olinadi, xolos. Mazkur nazariyaga binoan, taraqqiyotning bosh maqsadi - biologik determinantlarga (aniqlovchilariga) qaratiladi va ularning mohiyatidan sotsial- psixologik xususiyatlar kelib chiqadi. Sotsiogenetik nazariya. . Biogenetik nazariyaning qarama-qarshi ko'rinishi bo'lib, Sotsiogenetik yondashuvga binoan, shaxsda ro'y beradigan o'zgarishlar jamiyatning tuzilishi, ijtimoiylashish (sotsializatsiya) usullari, uni qurshab turgan odamlar bilan o'zaro munosabati vositalaridan kelib chiqqan holda tushuntiriladi. Ta'lim va tarbiya asos qilib olinadi. Rus psixologlari shaxs haqida A.G.Kovalevning fikricha, shaxs - ijtimoiy munosabatlarning ham ob'ekti, ham sub'ekti. A. N. Leontevning tushuntirishicha, shaxs faoliyat sub'ektidir. K. K. Platonov jamiyatda o'z vazifasini anglovchi, ishga layoqatli, yaroqli individni shaxs deb ataydi. S. L. Rubinshteynning ta'rificha, shaxs tashqi ta'sirlar yo'nalishini o'zgartiruvchi, ichki shart-sharoitlar mahsulidir. «Men-konsepsiyasi» bu individning o'zi haqidagi tasavvurlarning takrorlanmas tizimi sifatida kechiriladigan nisbatan barqaror u yoki bu darajada anglanganlikdir, uning asosida individ boshqa odamlar bilan o'zaro aloqalarini o'rnatadi va o'ziga munosabat bildiradi. «Men-konsepsiyasi»ning tarkibiy qismlari: real Men (o'zini hozirgi zamonda tasavvur etish) ideal Men (uning fikricha, ahloqiy qoidalarga rioya qilgan sub'ekt kim bo'lishi) dinamik Men (sub'ekt qanday bo'lishni xohlashi) xayoliy Men (imkoniyat bo'lsa, sub'ekt qanday bo'lib qolishni istashi). Ijtimoiy nuqtai nazarga ko'ra, «Men-konsepsiyasi» atrofdagi odamlar bilan - oila doirasida, qo'shnilar orasida, ishxonada o'zaro munosabatlarning o'rnatilishiga bog'liqdir. Jismoniy nuqtai nazarga ko'ra, «Men-konsepsiyasi» odam tanasi va organizmining psixofiziologik va anatomik xususiyatlarida: ko'rish, eshitish, og'irlik, jins, bo'y o'lchami va boshqalarda namoyon bo'ladi. Akademik nuqtai nazarga ko'ra, «Men-konsepsiyasi» maktabda olingan baholar va erishilgan yutuqlar, o'qishga bo'lgan istak va malakalar va shu kabilarda ifodalanadi. Odatda, ular ikki darajaga bo'linadi: a) matematika, adabiyot, chet tillar va boshqa fanlar bo'yicha erishilgan yutuqlari ; b) shaxsiy yutuqlarning bir xil ijtimoiy guruh yoki bir avlodga mansub bo'lgan boshqa odamlarning yutuqlari bilan qiyoslashtirish asosida shakllanadigan akademik yutuqlarni. Transshaxsiy nuqtai nazarga ko'ra, «Men-konsepsiyasi» hayot mazmuni muammosini hal etishga mas'ul bo'lganligi, inson diniy qarashlari yoki ularning mavjud emasligi bilan bevosita bog'liqligi sababidan muhimdir. Shaxsning tuzilishi S.L. Rubinshteyn temperament, xarakter, layoqatlarda; bilimlar, malakalar va ko'nikmalarda; yo'nalganlikda namoyon bo'ladigan individual-tipologik xususiyatlarni ko'rsatib ...