Eksperimental psixologiya predmeti

Reja: 1. Eksperimental psixologiyaning rivojlanish tarixi 2. Nazariya va uning tuzilishi 3. Fan muammosi Eksperimental psixologiyaning rivojlanish tarixi Pozitivizm asoschisi O. Kant XIX asr o'rtalarida inson bilimi rivojlanishi haqidagi ta'limotni taklif qildi. U bilimning uchta ketma-ket bir-birini almashtiradigan shakllarini qarab chiqqan. 1) diniy urf - odatlar va individual ishonishga asoslangan, 2) falsafiy - u yoki bu ta'limot muallifining intuitsiyasiga, o'z manosi jihatidan oqilona va aqliy ko'rinishga asoslangan. 3) Pozitiv-maqsadli kuzatish va eksperiment yo'lida faktlarni eslab qolishga asoslangan ilmiy bilim. Biroq, pozitiv bilimlar muvaffaqiyatiga qaramay, XX asrda na falsafiy, na diniy bilimlarni rad etmadi. Shunday qilib, gap bir bilimni ikkinchisiga o'zgartirish haqida emas, balki sivilizatsiyaning rivojlanishi yo'lida bilimlar u yoki bu shaklini dominatsiyasi o'zgarishi haqida bilimlarning turlicha shakli parallel ravishda bor bo'lib va rivojlanib boradi, huddi baravariga tirik tabiatda bo'lgani kabi har-xil ekologik tenglikni egallab ketayotib suv o'tlari va sut emizuvchilar, chuvalchang va hashoratlardek. «Psixologiya» - bu shunday atamaki, qaysi inson amaliyoti va bilimlarining har-xil ko'rinishlarida tatbiq qilinsa bo'ladi. Birinchidan, odamlarning «psixika» haqidagi kundalik bilimlari tuzilmasi kabi boshqa odamlarning xatti-harakati o'zining va boshqalarning ruhiy hayoti rivojlanishining asosi va qonuniyatlari bo'lgan psixologiya. Bu «kundalik psixologiya» bugungi kunda ilmiy psixologiya tarmoqlaridan birining kuzatish predmeti bo'lib qoldi. Odatiy, kundalik so'zlar manosida tabiiy tilda muhrlangan, qaysiki inson psixikasi ahamiyati uning xatti-harakati, uning shaxsiy tomonlari, imkoniyatlari motivlari va boshqalarni ifodalaydigan, u hikmatlar va maqollarda uchraydi. Ruhning diniy tafakkuri uning tabiati haqida odatiy, kundalik bilimlarni tushunishi asosida paydo bo'ladi. Ikkinchidan «falsafay psixologiya» ham mavjud bo'lib, psixik reallik tabiati haqida savol eng asosiy hisoblanadi. Doimiy «falsafaning asosiy savoli» ideal va material nisbat haqida, qaysisi «birlamchi», qaysisi «ikkilamchi» ideal (subyektiv, ruhiy, psixik) borligi to'g'risida ko'p yoki kamroq aniq fikr jamlanishi mumkin emas. Shuning uchun ko'pchilik psixologlar psixika konsepsiyasini o'ylab topishgan, shaxs haqida o'zlarining tushunchalarini uning rivojlanishi ahamiyati, obyektiv va subyektiv borliqni (jumladan aks ettirish qonuni), inson va insonlar guruhi xatti-harakati determinant haqida o'z fikrlarini bayon qilishgan. «Falsafiy psixologiya» doirasi ichida hozirgi kunda psixika yoki uning alohida tuzilishlari ostidagi modellari yaratilayapti. Nihoyat «psixologiya» atamasi XIX asrda paydo bo'lgan fanni bazida o'zini-o'zi boshqaradigan reallik, moddiy asosi bo'lgan, yani aks ettiruvchi va inson xatti-harakatini boshlab turuvchi mexanizmi va atroflicha metod bilan tekshirilgan psixika to'grisidagi fandir. Materializm obyektivlik va determinizm prinsiplari psixikani o'rganishning tabiiy bilimlariga yondashish asosida yotgan. Psixologiya fan sifatida tabiatshunoslik metodologiyasini qabul qilgan holda X1X asrning oxirlari va XX asrning boshlarida tarkib topgan. Bir paytning o'zida nemis faylasufi V. Diltey «Ruh haqidagi fanlar» va tashqi dunyo haqidagi fanlarni alohida qarab chiqishni ...