Etnopsixologiya fanining predmeti, vazifalari va ahamiyati

Reja: 1. Etnopsixologiya - ilmning fanlararo o'rganish sohasi sitfatida; 2. Etnopsixologiyaning predmeti; 3. Etnopsixologiyaning vazifalari; 4. hozirga davrda o'rganishning ahamiyati; 5. Etnopsixologiyaga oid dastlabki bilimlarni vujudga kelishi. 6. o'rta asr mutafakkirlari tomonidan etnopsixologik masalalarni o'rganilishi. 7. Etnopsixologiya muammolarini o'rganishdagi turli g'oyalar va oqimlar. 8. Etnopsixologiya fanining tug'ilishi. Millat va millat bilan bog'liq bo'lgan kuplab omillar ijtimoiy va siyosiy hayotda muhim rol uynab kelgan va bundan keyin xam uzoq davrgacha o'z ahamiyatini yukotmaydi. Olimlarning ko'rsatishicha ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy taraqqiyotining turli bosqichlarida turgan turt mingga yaqin millat, ellat va turli xalqlar mavjud ekan. Ularning xar birini o'z tarixi, madaniyati va milliy qadriyatlari bor. Ularni o'rganish millatlararo munosabatlarini tashkil qilishda, turli iqtisodiy, madaniy aloqalarni urnatishda katta yordam beradi. Lekin yaqin davrgacha bizning ijtimoiy fanlar tizimida milliy masalalar va unda psixologik omillarning tutgan o'rniga etarlicha baho berilmay kelindi. Ayrim xollarda esa asossiz ravishda inkor etildi. Xatto bazi bir tadqiqotchilar milliy xususiyatlar, etnopsixologiya masalalarini o'rganishga shubxa bilan qarashdi. Bunda ular etnopsixologiya masalalarini o'rganish bir xalqni maktab, ikkinchisini kamsitishga olib kelishi, irkchilik, millatchilikni kelib chiqishiga sabab buldi, deb havotirlanishdi. Bu xadiksirashda malum asos xam bor edi. Etnopsixologiyaga oid ayrim tadqiqotlarda mualliflar o'z millatlarni xaddan tashqari kuklarga kutarib yuborish,boshqa kushni xalqlardan ustun kuyish xollari bo'lganki, bu tabiy turli noroziliklarni tug'ilishiga sabab bo'lgan. Shuning bilan birgalikda xalqlarning vokelik va tabiatni idrok qilish, qiyinish, avlodlar tarbiyasi, avlodlar o'rtasidagi munosabatlardagi o'ziga xosligini hisobga olmaslik xam mumkin emas. Etnik o'ziga xosligini inkor etish, milliy munosabatlarda hisobga olmaslik turli salbiy munosabatlarni, xatto etnik nizolarni keltinrib chikaradi. Etnopsixologiya - etnologiya va psixologiya fanlarining kushilishidan tashkil topgan bo'lib, grekcha etnos xalq, kabila, psixologiya- rux ilmi, degan manolarni anglatadi. Bu fan malum millat va etnik birlik vakillarining o'ziga xos ruhiy qiyofasi, xulk-atvorining, zamonaviy termin bilan aytsak, mentalitetiniurganadi. Xar bir xalqka xos bo'lgan milliy xarakter, urf-odat va an'analar, milliy tuyg'ular va did (tab), etnik ong va milliy o'zini-o'zi anglashni vujudga kelishi, namoyon bo'lishi, o'zgarishi va rivojlanishi kabi masalalar xam etnopsixologiyani o'rganish obyekti hisoblanadi. tadqiqotchilar tomonidan etnopsixologiya masalalarini o'rganishda malum muvaffakiyatlarga erishilgan bulsa xam, lekin uning ko'p muammolari xali uzining yechimini tula topgan emas. Shulardan biri - milliylik va baynalminallik xususiyatlarining o'zaro munosabatidir. Millat, sinflar va turli ijtimoiy guruhlarni o'rganishda faylasuflar, sotsiolog va tarixchilar, asosan, ularning moddiy va ma'naviy madaniyati, tarkibi, ijtimoiy munosabatlariga etiborni karatgan bulsalar, psixologlar esa, shaxs psixologiyasini o'rganish bilan cheklanib qolishgan. Ayrim psixologlar esa (S.L.Rubinshteyn) umuman ijtimoiy va etnopsixologiya fanlarining mavjud bo'lishligini shubxa ostida olgan. Etnopsixologik muammolarni tadqiq etuvchi jahon olimlarining juda kupchiligi, ...