Etnopsixologiya fanining vujudga kelishi va tadqiqotlar tarixi

Reja: 1 Etnopsixologiyaga oid dastlabki bilimlarni vujudga kelishi. 2 o'rta asr mutafakkiri tomonidan etnopsixologiya masallarini o'rganishi. 3 Etnopsixologiya muammolarini o'rganishdagi turli g'oyalar va oqimlar. 4 Etnopsixologiya fanining tug'ilishi. Konkret odam ruhiyatining etnik xususiyatlarini o'rganishga kadim zamonlardan buyon katta diqqat etibor berishgan. Bu kizikish, ayniqsa, keyingi yillarda turli milliy, etnik nizolar va tuknashularning kuchayib ketaetganligi bois yanada ortdi. boshqa xalqlarga, etnik guruharga xos bo'lgan ruhiy xususiyatlarni ,kushni kabilalarni yashash tarzini o'rganishga bo'lgan kizikish kadim zamonlardaek bir kancha amaliy ehtiyojlar,avvalo iqtisodiy, savdo-sotik va harbiy maqsadlar natijasida vujudga kelgan Antik dunyo sayohat va savdogarlar uzoq g'arblarga kilgan safarlardan kaytgach, xorijiy xalqlarning yashash sharoitlari, urf-odatlari, kishilar o'rtasidagi munosabatlar, ularning qiyinishlari, qanday ovqat tanovul qilish, bu mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy tuzumi haqida, hayvonot olami va boshqa narsalar haqida o'z vatandoshlariga ajoyib vagaroyib narsalardek suzlab berishgan. Ana shu tarzda turli mamlakat xalqlari bir-birlarini yashash tarzi,urf-odati vaboshqa tamonlarini bilib,tushunib,urganib borishgan, qadimgi dunyo mutafakkirlari Aristotel, Gerot, Gippokrat, Demokrit, Pifagor va boshqalar barcha ijtimoiy va psixologiya hodisalarni tushuntirib berish uchun yagona bo'lgan umumiy tamoyillarni, nazariyalarni kidirib topishga, xususan, xalqlarning turli psixologik xususiyatlariga ega bo'lishining sabablarini tushuntirib berishga harakat kiladilar. Etnopsixologiya xususiyatlarni vujudga kelishini ular asosan, tabiiy - gografik muhitning ta'siri bilan boglab tushuntirdilar. Masalan, qadimgi dunyoni buyuk mutafakkiri Gippokrat (eramizdan avvalgi 460-375 yil ) uzining havo. Suv va kuruklik, degan asarida xalqlarning turli ruhi y va jismoniy xususiyatlarini bolalar bevosita iqlim sharoiti bilan boglagan holda tushintirib berdi. xalqlarning temperament va xarakter xususiyatlarini vujudga kelishini ular istemol qilayotgan ozik-ovqatlar bilan boglab tushintirishga xam urinishlar bo'lgan. Mashxur matematik va faylasuf Pifagor eramizdan avval 570-500 ning tushintirishiga karaganda, hayvon gushti va yogini ko'p istemol qilinishi, xalqlarda qattiq kullik dagallikni vujudga keltiradi. Aksincha, o'simlik mevalari va sabzavotlarni muttasil istemol qilinishi esa tana faoliyatini susaytirishib, odamlar tabiatini mehnatsevarlik muloyimlashtiradi. Antik dunyoning buyuk aql egasi Aristotel (eramizdan avvalgi 384-322 yil ) kishilar xarakter xususiyatlarini iqlim sharoitiga boglab tushintiradi. Uning ko'rsatishicha xaddan ortik issik yoki sovuk iqlim sharoitida yashaydigan xalqlar qattiq kul, shavkatsiz bo'lishar ekan. Buyuk bobomiz Abu Rayxon Beruniy Osori bokiya (Abadiy kadryatlar ) asarida turli xalqlar: qadimgi greklar, eroniylar, sugdlar, xorazmliklar, xristianlar, yaxudiylar, musulmonlarning ruhiy xususiyatlari ularni o'z eralari boshlanishini ,mashxur bayramlari, xotira kunlarini hamda bir xalqni ikkinchisidan farqlanadigan urf-odatlarni kursatib bergan. Turli xalqlarga xos xususiyatlarni o'rganish uchun Beruniy o'ziga xos ilmiy metod yaratdi. Buning uchun, deb kursatadi u, qadimgi xalqlar rivoyatlarini o'rganish va o'tmish avlodlar to'g'risidagi ma'lumotlarni bilishi lozim . Abu Rayxon Beruniy uzining mashxur Hindiston asarida xindlarning dini va tafakkur qilish xususiyatlari, diniy ...