Oilaviy munosabatlar tarixi

Oilaviy munosabatlar tarixi Reja: nikoh-oila munosabatlari qanday yuzaga keladi? Oilaning tarixiy shakllari. Oilaning vujudga kelish tarixi. Oilaning psixologik xususiyatlari. Maxsus manbalarda qayd etilishicha, yer yuzida bundan 4 mlrd. yillar muqaddam hayot nisxonalari, jonzodlar yuzaga kelgan. hozirgi zamon odamlarining dastlabki iptidoiy ajdodlari (Homo sapines) fikirlovchi odam bundan 3 mln. yillar muqaddam shakillangan. Uzoq muddat davom etgan ibtidoiy taraqiyotdan so'ng asta-sekinlik bilan ibtidoiy jamoalar, kishilik jamiyatlari yuzaga kela boshlagan va odamlar o'rtasida dastlabki o'zaro munosabatlar, muloqatlar shakllana borgan. Lekin ularni xali tom manoda insoniy munosabatlar deb bo'lmas edi. Umuman erkak va ayollarning bir-birlariga nisbatan qarama-qarshi jins vakillari sifatida o'zaro munosabatlarning ilk ko'rinishlarida, yani nikoh munosabatlari yuzaga kelishining ilk bosqichlarida jinslar o'rtasidagi munosabatlar, asosan biologik omillar bilan boshqariladi. Xuddi maymunlarda bo'lgani kabi ibtidoiy odamlarning ayollarixam vaqti-vaqti bilan, qisqa muddatli (oy davomida 4-5 kungacha, faqat ayrim turlardagina 19 kungacha) etrus davrini his qilganlar (etrus-qo'shilishga moyillikning shiddatli, kuchli nomoyon bo'lish). Bunday kunlarda ayollar kimni xoxlasa o'shalar bilan farqlab o'tirmay qo'shilavergan, boshqa vaqt esa qo'shilish bo'lmagan. Damlarning tik yurishga o'tishi bilan ular organizmda ro'y beragan o'zgarishlar, ilk ayollarni ko'z yorish jarayonida ko'p nobud bo'lishiga va oqibatda odamlar to'dasida ularning sonini keskin kamayib ketishiga olib kelgan. Shu boisdan erkaklar o'rtasida ayol bilan bog'liq ko'plab nizolar yuzaga kelgan, ularning ko'pchiligi qonli to'qnashuv ishtirokchilaridan birining nobud bo'lishi bilan tugagan. Bunday tabiiy tanlanish estrus hodisasi uzoqroq muddat davom etgan urug'larning ko'proq yashab qolishiga olib keladi. Biroq, bu biologik omil ilk ijtimoiyrejadagi yangi to'siqlarni yuzaga keltiradi: xech bir organizm bunday uzoq vaqt davom etgan o'ta shaxvoniy, asabiy zo'riqishlarga dosh bera olmas edi. Shuning uchun estrus muddatning uzayishi bilan ayollar bu davrda sovuqroq, o'zining jinsiy maylini nazorat bo'lishgan va endi kim to'g'ri kelsa o'sha bilan emas, balki faqat o'zlariga yoqadigan erkaklar bilangina qo'shiladigan bo'lib borganlar. Erkaklarga nisbatan tanlab munosabatda bo'lish- o'ziga xos insoniy muhabbatning biologik poydevori yuzaga kela boshlaganligidan dalolat beradi. Shu o'rinda takidlab o'tishimiz joizki, hozirgi odam tushunadigan, his qiliadigan sevgi xissining ilk elementlari, ayollarning shu holati xususiyati evaziga insoniyat ruhiyatiga singib ketadi. Shulardan so'ng, asta-sekinlik bilan, garchi xech qanday ijtimoiy me'yorlar bilan boshqarilmasa-da bir-birlarini shaxvoniy maqul ko'radigan juftlardan iborat unchalik katta bo'lmagan guruhlar tashkil topa boshlaydi. Shunday qilib, estrusning uzayishi xamma uchun xam qulay, maqul bo'lmagan. Bu esa urug' tarkibiga kiruvchi erkaklar o'rtasida yana janjallar, qon to'qilishlariga sabab bo'ladigan holatlarni keltirib chiqargan. Odamlar jamoasi xo'jalik faoliyatining jiddiy buzilishi, urug'ning yashab qolishi uchun xafning ro'yobga chiqishiga olib keladi. Shu tarzda yuzaga kelayotgan jamiyatda, urug' ichidagi jinsiy muloqatni boshqarish, biologik inistink, zoologik ...