Oliy nerv faoliyatining yoshga oid xususiyatlari

Oliy nerv faoliyatining yoshga oid xususiyatlari Oliy nerv faoliyatining yoshga oid xususiyatlari O'sib kelayotgan yosh avlodning sog'ligini saqlash masalasi keng ma'nodagi tushuncha bo'lib o'quvchilarning charchashi - ya'ni, toliqishi va o'ta charchashining oldini olish vazifasini ham o'z ichiga oladi, bu esa birinchi navbatda o'quvchining o'ta toliqishiga yul qo'ymaslik bilan bog'likdir. Bu masala maktabdagi pedagoglar va mediklar, ota - onalarning diqqat markazida to'rishi lozim. Maktab kasalliklari deb ataluvchi kasalliklarning oldini olish hozirgi vaqtda o'quvchilar tarbiyasi bilan shug'ullanuvchi har bir kishining asosiy vazifasidir. Oliy nerv faoliyatining turlari. Bu mavzuning boshlanish qismida aytilganidek, odamdek xulq-atvori, aql-idroki, fikirlash, ongi, boshqalar bilan muomilasi va shu kabi barcha ruhiy xususiyatlari uning oily nerv faoliyatini belgilaydi. Oliy nerv faoliyati esa bosh miya yarim sharlari va ularning po'stlog'ida joylashgan nerv hujayralari (nerv markazlari) - ning normal funksiyasiga yoki ulardagi qo'zg'alish, to'rmizlanish jarayonlarining kuchiga, tarqalish tezligiga hamda ularning bir-biriga munosabatiga bog'iliq. Odam organizmining barcha to'qima va organlaridagi hayotiy jarayonlar, ularning ishi markaziy nerv sistemasi tomonidan boshqariladi. Odam tug'ilganidan boshlab butun umri davomida aqliy va jismoniy faoliyatining takkomillashuvi, ya'ni tarbiyalanishi, bilim olishi, hunar o'rganishi miya po'stlog'idagi nerv markazlarining funksional holatiga bog'liq. Miyaning faoliyati ikki hil sababga ko'ra susayishi mumkin. Birinchidan, miya to'qimasidagi tug'ma kamchiliklar, tug'ilgandan keyin har xil kasalliklar paydo bo'lishi. Aqliy mehnat (o'qish, yozish, fikrlash, mqasala yechish dars tinglash va tayyorlash va hoka'zolar) asosan ko'rish, eshitish, organlari va ularninmg bosh miya po'stlogidagi markazlarining nerv hujayralarini bajaradigan ishdir. Shunday ekan, o'quvchilar aqliy mehnat gigiyenasining zarur shartlarini kun tarriblariga rioya qilish. Fizkultura va sport bilan shug'ullanish, o'quv va o'qishdan tashqari mashg'ulotlar uchun sharoit yaratish, bir faoliyatini ikkinchisi bilan almashtirib turish, spirtli ichimliklar ichmaslik, chekmaslik, zararli odatlarga berilmaslik va hokozalarini ongli ravishda bajarishga harakat qilishlari kerak. Aqliy faoliyat uzoq vaqt davom etaversa, ularning ish qobilyati asta- sekin pasayib, ish sifati yomonlasha boshlaydi, bajarayoygan ishga nisbatan etibor kamayadi, o'zlashtirish pasayadi, bo'shashadi, mudraydi. Bu holat miyaning ish bajarayotgan markazlaridagi nerv hujayralari qo'zg'alish holatidan tormozlanish holatiga o'tganligini, yani ular charchaganini ko'rsatadi. Charchash bu tashqi muhit bilan miya po'stlog'idagi nerv hujayralari o'rtasidagi aloqaning vaqtincha uzilishidir. Charchash deganda, miya hujayralarining shu bilan birga butun organizmning ishchanlik qobilyati pasayishi tushuniladi. Bu fiziologik jarayon bo'lib, tormozlanishning oxirgi pog'onasi hisoblanadi. Tormozlanish dastlab bosh miya po'stloq qismiga, so'ngra nerv sistemasining tuban qismlariga tarqalib, organizmni bo'shashtiradi. Darsda charchashning birinchi bosqichi aktiv tormozlanishbo'shashi bog'liq . Bu harakatlar ozgacha ko'rinishda namoyon bo'ladi. O'quvchilarning o'zlari aktiv yo'ldan to'xtagan bo'ladilar- sinfda ozgina shovqin- suron ko'tariladi. Charchashning bundan keyingi ikkinchi bosqichi qo' zg'alish prosesslarining bo'shashi, bilan birga davom ...