O'zbekistonda psixologiya fanining rivojlanishi va hozirgi ahvoli

O'zbekistonda psixologiya fanining rivojlanishi va hozirgi ahvoli Reja: 1. Laboratoriyalar ochilishi. 2. Institutlar ochilishidagi olimlarning xizmatlari. 3. Psixologiyada muammolar bo'yicha ilmiy ish olib borgan olimlar. Kalit so'zlar: laboratoriya, ta'lim, markaz. Daslabki pedagogik va psixologik fikr markazlari sifatida 1918 yili Toshkent va keyinchalik Chimkent shaxrida tashkil qilingan. Pedagogik muzey va pedagogik laboratoriya universal o'quv tarbiya muassasasi bo'lib ta'lim tarbiya bilan bog'liq bo'lgan xamma vazifalarni kamrab oladi. Bu yordam ta'lim metodlari ishlab chikarilgan, shu yerning uzida sinalgan va Respublikaning boshqa o'quv muassasalariga tarkatilgan. Ishning bunday tashkil kilinganligi tadbiq qilishga imkon bergan. Pedagogik laboratoriya haqida nizomda ancha bu joy pedagogik fikr va ishning markazi bo'lishi lozim. Shuning uchun bir tomondan pedagogik ishning xar bir yangilik o'qitishdagi laboratoriyada tuplangan boy tajribadan foydalanish imkoniyati berilish kerak, bu imkoniyat bevosita maktablarga berilish kerakdir. boshqa laboratoriya va kabinetlar bilan bir katorda pedagogik laboratoriya va pedagogik muzeyda eksperimental psixologik laboratoriyasi xam mavjud bo'lib, bu yerda turli xil psixologik tajribalar amalga oshirilgan 1919 yili 1 aprelda Kavman Xorvat maorif komissariga xat yullab, davlatning kuzi ojiz, gung, ruhiy kasal va psixologik taraqqiyoti hamda psixikasi muvozanatsiz bolalarni o'z tarbiyasiga olishi zarurligini takidlagan. Xuddi shu maqsadda butun bir maxsus muassasalar tizimini tashkil etishni taklif etgan. Xorvatning taklifi bir necha yo'nalish bo'yicha diqqatga sazovordir. Birinchidan, bu kompleks xarakterdagi ish bo'lib, biron bir psixonevrologik kasallik nazardan chetda kolmagan Ikkinchidan, bu rejada qattiq ketma-ketlikdan bir necha bosqich nazarda tutilgan. 1. Kasallik diagnostikasi (tadqiqot darajasi); 2. Kasallarni davolash (amaliy tibbiy darajasi); 3. Kasallarni tarbiyalash va ta'lim berish (amaliy ta'lim darajasi). Birinchi darajani psixologik laboratoriya, ikkinchi darajani davolash maxsus muassasasi, uchinchi darajani maktablar amalga oshirish kuzda tutilgan. Turkistondagi muassasalardan biri «o'zbek davlat ilmiy tadqiqot instituti», hozirgi Kori Niyoziy nomidagi pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot instituti 1929 yili tashkil qilingan bo'lib, hozirgi kunga qadar bu institut o'qitishning pedagogik konsepsiyalari maktab va maktabgacha tarbiya muassasalarida ta'lim-tarbiya nazariyasini yaratuvchi yagona markaz hisoblanadi. 30-yillar boshlarida institut tarkibida quyidagi kabinetlar mavjud bo'lgan: 1. Sotsial gigiyena. 2. iqtisod. 3. Pedaloga pedagogik. 4. Psixologik laboratoriya. Institut tashkil bo'lgan vaqtdan boshlab yerli xalq xususiyatlar va ijtimoiy muhitini chuqur tadqiq qilish bolalarning psixologik ijtimoiy-madaniy xususiyatini hisobga olgan holda darslarni yaratish bilan shugullandi. Institut faoliyatining asosiy yo'nalishlari kuyidagilardan iborat edi. 1. Ilmiy eskpeditsiyalar uyushtirish; 2. Bolalar xarakterini o'rganish; 3. Pedagogik kadrlar tayerlash. Ushbu institutning faoliyati Bendrikov, Leventuert, Zavarova, Yusupov, Tokanaev, Debenzov, Mirsharipov, Muxiddinov kabi olimlar-ning nomlari bilan chambarchas bog'liq. 30 yillarda bu institutda jahon psixologiya faniga katta xissa qo'shgan olimlardan biri Aleksandr Romanovich Luriya ishlagan. U o'z institut ...