Psixika taraqqiyoti

psixika taraqqiyoti Reja: 1.Psixikaning filogenezda rivojlanishi. a) Psixika materiya evolyutsiyasi mahsuli ekanligi. b) Qo'zg'aluvchanlik, tropizm. v) xatti-harakatlarning instinktiv shaqllari. g)Hayvonlarning intellektual xatti - harakatlari, hayvonlar «tili». 2.Psixikaning muhitga va tana a'zolarning tuzilishiga bog'liqligi. Kishi psixikasining paydo bo'lishi va rivojlanishi eng murakkab muammolardan biri bo'lib, tabiat qonunlarining mohiyatini tushunib yetishga harakat qiladigan tadqiqotchilarni bu muammo hamma vaqt qiziqtirib kelgan. Materialistik yo'nalishdagi olimlar psixikaning paydo bo'lishini materiyaning uzoq davom etgan rivojlanishining natijasi deb izohlashadi. Ular materiyaning tabiatini tadqiq qilisharqan, harakat materiyaning hayot kechirish usuli, uning tarkiban o'ziga xos ajralmas xususiyati ekanligi uchun ham materiya harakatining turli xil shaqllarini o'rganadilar. Utgan ajdodlarimiz psixologiya muammolarini izchil va atroflicha, muayyan yo'nalishda, ma'lum konsepsiya asosida o'rgangan bo'lsalar ham, albatta, o'z asarlarida psixik holatlarning aks etishi, namoyon bo'lishi, rivojlanishi va o'zgarishlari to'g'risida qimmatli fikrlar bildirishgan. ajdodlarimiz asarlarida Psixik holatlar haqidagi fikrlari 1) xalq ijodiyotida-rivoyatlar, maqollar, matallar va masallar; 4) turli davrlarda ijod qilgan shoir va yozuvchilar ijodining mahsullarida, ya'ni ilmiy-badiiy asarlarda. 3) qomusiy, O'rta Osiyo mutafakkirlarining ilmiy-nazariy qarashlarida; 2) maxsus ijodkor kishilar o'git-nasihat va hikoyatlarida; «Falsafiy savollar va ularga javoblar» «Masalalar mohiyati» «Ideal shahar aholisining fikrlari» «SHarhlardan» «Jism va aktsidentsiyalarning shaqllariga qarab bo'linishi» «Hikmat ma'nolari» «Aql ma'nolari to'g'risida» Ibn Sinoning 5 tomlik «Tib qonunlari» asarida organizmning tuzilishi, undagi nervlar va nerv yo'llari, fiziologik jarayonlar bilan bog'liq psixik jarayonlar haqida ancha muhim ma'lumotlar bor. Uning «Odob haqida» risolasi ham inson shaxsini shaqllantirish to'g'risidagi jiddiy asardir. Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig» asaridagi bosh masalalardan biri komil insonni tarbiyalashdir. Abdurahmon Jomiyning «Bahoriston», «Xiradnomai Iskandariy», «Tuhfatul ahror», «Silsilatuz zaxob» va boshqa asarlarida ilm-ma'rifat, ta'lim-tarbiya, kasb-hunar o'rganish, yaxshi xislatlar va odoblilik haqidagi fikrlar ifodalangan. Devoniy o'zining «Axloqi Jaloliy» nomli asarida insoniy fazilatlarni to'rtga bo'ladi va bular donolik, adolat, shijoat va iffatdir. Alisher Navoiyning «Xazoinul Maoniy, «Maxbubul qulub» va boshqa asarlarida yetuk, barkamol insonning axloqi, ma'naviyati, odamlarga munosabati, iste'dodi va qobiliyati to'g'risida qimmatli mulohazalar yuritilgan. Ana shu psixologik kategoriyalar ijtimoiy adolat qaror topishi uchun muhim ahamiyatga ega ekani ta'kidlangan. SHuningdek, Navoiy asarlarida shaxsning kamol topishida ota-onaning roli, ayollarning iffatliligi, insonlarning kamtarligi masalalari alohida o'rin egallaydi. Rossiyada psixologik qarashlar namunalari. SHarq va arb madaniyati ta'sirida inson ruhiyati bilan bog'liq qator og'zaki va yozma, amaliy va ilmiy asarlarda paydo bo'la boshladi. (Qarang: oziev E. Psixologiya, T:» O'qituvchi» 1994 y. 33-35 betlar). Psixika haqidagi qarashlar ma'lum vaqt (salkam 5 asr) kun tartibidan olib qo'yildi va XIX asr oxiri va XX asr boshlarida arbiy Ovrupo mamlakatlarida va AQSHda yana turli munozaralarga sabab bo'la boshladi. (I.M.Pavlov, N.E.Ribakov, K.N. ...