Psixikaning rivojlanishi

Psixikaning rivojlanishi Reja: 1. Psixikaning rivojlanishi haqida umumiy tuushncha. 2. Nerv sistemasi va hayvonlar psixikasining evolyutsiyasi. 3. Inson psixikasining paydo bo'lish shart-sharoitlari va o'ziga xos xususiyatlari. 4. Ijtimoiy hayot sharoitlari va inson ongi. 5. Bola psixikasi rivojlanishining bazi bir qonuniyatlari. Psixikaning rivojlanishi haqida umumiy tushuncha. Psixikaning rivojlanishi haqida gapirishdan oldin rivojlanish tushunchasiga katiy ta'rif berish kerak. Rivojlanish-bu harakatlanish, o'zgarishdir. Lekin xar qanday harakatlanish,o'zgarish xam rivojlanish bulavermaydi. Rivojlanish-ilgarilab boradigan, oddiydan murakkabga, rastdan yuqoriga karab boradigan o'zgarishdir, bu inqirozga,regressga, degradatsiyaga qarama-qarshi bo'lgan protsessdir. Yuundan milliard yillardan kuprok mukaddam rivojlanish tufayli yer yuzida neorganik matreiyadan jonli, organik materiya paydo bo'lgan. Jonli organimzlar o'z rivojlanish davrida oddiy bir hujayrali mavjudotlardan oliy shakldagi hayvonlargacha, shu jumladan, insongacha bo'lgan yulni bosib utdi. Rivojlanish qonuni umumiy xarakterga egadir. Tabiat rivojlanadi, ishlab chiqarish usullari, kishilarning ijtimoiy hayot formalari rivojlanadi. Shuningdek psixika xam rivojlanadi. Rivojlanishning umumiy qonunlarini o'rganish va ta'riflash falsafaning vazifasidir. Lekin rivojlanish protsessini o'rganish va tushuntirishda yagona fikr yuk. Bazi filosoflar predmet va hodisalarni statik holda yoki miqdor o'zgarishlarni hisobga olgan xoldagina urgansalar, boshqalari esa sifat o'zgarishlarini aniklashga harakat kiladilar.Birovlar hodisalarni bir-biridan ajralgan holda, boshqa birovlar esa ularni o'zaro bog'lanishlarda, o'zaro bir-birlariga ta'sir qilishda urganadilar. Birovlar fakat o'zgarishning o'zini urgansalar, boshqalar bu rivojlanishni keltirib chikaradigan sabablarni kidirib topadilar. harakatning birinchi konsepsiyasi o'z-uzidan harakatlanish,uning harakatlantiruvchi kuchi, uning manbai,uning motivi xiralashib koladi (yoki bu manba tashqariga kuchiriladi -xudo subyekt-35c).Ikkinchi konsepsiyada asosiy etibor xuddi o'z-uzidan harakatlanish manbaini bilishga karatiladi. Birinchi konsepsiya-ulik, siyka va kuruk. Ikkinchisi esa-jonli. Fakat ikkinchi konsepsiyagina butun mavjudotning G'o'z-uzidan xakaratG' ni bilish kalitini beradiҢ fakat shugina G'sakrashlarG' ning, G'tadrijotning uzilishiG' ning, G'qarama-qarshilikka aylanishiningG', eskilikning yuk bo'lishi va yangilikning paydo bo'lishini bilish kalitini beradiG'. Psixika rivojlanishini, umuman tirik organizmlar rivojlanishi kabi ikki planda o'rganish mumkinҮ filogenez planida va ontogenez planida. Filogenez-organizmning odiy shakllaridan tortib rivojlanish zamon kishisiga qadar butun bir biologik rivojlanish jarayonida yuz bergan o'zgarishlardir. Ontogenez-xar bir individumning hayoti davomida uning tug'ilishidan tortib to ulgunga qadar sodir bo'lgan o'zgarishlar yig'indisidir. Bazi psixologlar,biogenetistlar boladagi psixik rivojlanish fakatgina filogenezning tezlashtirilgan xoldagi takrorlanishi deb qarashga moyil bo'lganlar. Jumladan, atokli nemis psixolog-idealisti V.Shtern bola hayotining birinchi yarim yildagi psixik rviojlanishini eng oddiy sut emizuvchilar darajasiga|, ikkinchi yarim yilligini maymunlar darajasiga, va xoka'zolarga uxshatadi. Amerika pedologi S.Xoll maktabgacha yoshni miflar davriga, kichik maktab yoshini antik davrga, o'smirlikni xristianlik davriga va xoka'zolarga uxshatgan edi. Xar bir kishining psixik rivojlanishi uning organizmi rivojlanishi bilan boglkidir,albatta va o'z yoshiga xos xususiyatlarga ega bo'ladi. Birok psixikaning rivojlanishida yosh xal qiluvchi narsa emas. Odam psixik rivojlanishidagi xal ...