Qobiliyat haqida tushuncha. Pedagogik qobiliyat va uning turlari

R e j a: qobiliyat haqida tushuncha. qobiliyatni miqdor va sifat xarakteristi-kasi qobiliyat ko'p qirraliligi Pedagogik qobiliyatlar o'ziga xos tomonlar va shakllantirish muammolari. Qobiliyat haqida umumiy tushuncha Qobilyat-bu imkoniyatdir. Qobilyat kishini shunday psixologik xususiyatidirki, bilim, ko'nikma, malaka ko'nikmalarni orttirish shu xususiyatga bog'liq bo'ladi, lekin shu xususiyatlarni o'zlari mazkr bilim ko'nikma va malakalarga taalluqli bo'lmaydi. Malakalar, ko'nikma va bilimlarga nisbatan kishining qobiliyatlari qandaydir imkoniyat sifatida namoyon bo'ladi. qobiliyatlar faqat faoliyatda, shunda ham faqat shu qobiliyatlarsiz amalga oshirilishi mumkin bo'lmagan faoliyatlarda namoyon bo'ladi. O'z-o'zidan malumki, qobiliyatlar teng emas. Ana shuning uchun qobiliyatlar haqida gap ketganda, bu farqlarni xarakterlab o'tmoq kerak. Ular sifatli va miqdoriy bo'lishi mumkin. Pedagog uchun o'quvchining qobiliyatlari nimaga nisbatan namoyon bo'lishini va binobarin, o'quvchi shaxsining qanday individual-psixolgik xususiyatlari faoliyat jarayoniga muvaffaqiyatning majburiy sharti sifatida kiritilishini hamda o'quvchi faoliyat tomonidan qo'yiladigan talablarni qay darajada bajarish qobiliyatiga egaligini, boshqalarga nisbatan malaka, ko'nikma va bilimlarni qanchalik tez, oson va mustahkam egallay olishini bilish ham muhimdir. Istedot-bu qobiliyatlar yig'indisidan, ularni majmuasidan iboratdir. Alohida olingan, yakka qobiliyatni garchi u taraqqiyotning juda yuksak darajasiga erishgan va yorqin ifodalangan bo'lsa ham, istedot bilan tenglashtirib bo'lmaydi. Pedagogik qobiliyat-qobiliyat turlaridan biri bo'lib, kishining pedagogik faoliyatga yaroqliligini va shu faoliyati bilan muvaffaqiyatli shug'ullana olishini aniqlab beradi. Pedagogi qobiliyatning tuzilishi qanday? quyida bu masalani ko'rib chiqamiz. Didaktik qobiliyatlar- bu bolalarga o'quv materiallarini aniq va ravshan tushuntirib, oson qilib yetkazib berish, bolalarni fanga qiziqish o'g'ota oladigan qobiliyatlardir. Didaktik qobiliyatilarga ega o'qituvchi zarurat tug'ulganda qiyin o'quv materialini osonroq, murakkabrog'ini soddaroq, tushunishi qiyin bo'l-ganini tushunarliroq qilib o'quvchilarga moslashtirib bera oladi. O'qituvchining mana shu xislatlarini bilib olga o'quvchilar odatda: O'qituvchining eng muhim tomoni ham uning hamma narsani aniq-ravshan va tushunarli qilib berishida-da. Bunday o'qituvchini qo'liga mazza qilib o'qiging keladi. Hozirgi tushunchamizdagi kasbiy mahorat shunchaki bilimlarni osonroq hammabop va tushunarli qilib o'quvchilar ongiga yetkazib berish qobiliyatinigina emas balki, shu bilan birga o'quvchilarning mustaqil ishlarin, ularning bilish faolligini oqilona va mohirlik bilan boshqarib, ularni kerakli tomonga yo'naltirib turishdan iborat qo-biliyatni ham o'z ichiga oladi. Mana shu qobiliyatlar asosida o'quvchilar psixologiyasiga xos doimiy ustanovka yotadi. qobiliyatli pedagog o'quvchilarni tayyorlik darajasini hisobga olgan holda bolalarning nimani bilishi va nimani bilmasligini, nimalarni allaqachon esdan chiqarilganliklarini tasavvur qila oladi. Pedagogik qobiliyatni aniqlash uchun psixolog N. Gonobolin juda qulay test tavsiya etdi. Bu testga ko'ra bilish xarakteridagi matnda o'qituvchining fikri ayrim sinf o'quvchilari uchun qiyin deb hisoblangan qismlarni alohida ko'rsatib, nima uchun bu qismlar qiyinligini tushuntirib berish, shundan so'ng esa matnni o'quvchilarga yengil va ularning o'zlashtirishlari uchun qulay qilib tuzish tavsiya ...