Rossiyada tadbirkorlik fenomenining psixologik taraqqiyoti

Rossiyada tadbirkorlik fenomenining psixologik taraqqiyoti Tadbirkorlik psixologiyasi borasida rus olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqot ishlari ham iqtisodiy psixologiya sohasini keng qamrovli yangiliklar bilan boyitgan. Rus olimlaridan S.Bulgakov (1871-1944), P.Struve (1870-1944), P.Saviskiy (1895-1965)lar o'z izlanishlarida xo'jalikda, ayniqsa, tadbirkorlik faoliyatida muhim o'rin tutadigan psixologik omillarga katta ahimiyat berishgan. Rossiya olimlarini tadbirkorlik faoliyatini yoritishga bag'ishlangan ishlarining xarakterli tomoni - ushbu fenomenning ijtimoiy-psixologik qirralariga diqqatni yo'naltirilganligi bilan ajralib turadi. Jumladan, bu muloqot muammolari, xo'jalik faoliyatiga kirishuvchi odamlar va guruhlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlar va xatti-harakatlar orqali izohlanadi. Misol uchun P.Saviskiy, tadbirkorlikni nafaqat xo'jalikni tashkil etuvchi iqtisodiy, balki alohida bir iqtisodiy-psixologik faoliyat, deb ta'kidlaydi. Xo'jayin yoki boshliqqa xos munosabatlar, muallifning fikricha, nafaqat ko'p daromadga ega bo'lishlikni, balki xo'jalikda ishlovchi (faoliyat yurituvchi) shaxslarni ehtiyojlardan qoniqqanlik darajasini saqlash va kengaytirishga intilish kabi masalalarni ham o'z ichiga qamrab oladi. Tarixdan ma'lumki Oktyabr inqilobigacha bo'lgan davrda Rossiyada o'tkazilgan qator tadqiqotlar tadbirkorlik jamoalariga xos bo'lgan ijtimoiy-psixologik fenomenni o'rganishga bag'ishlangan. Ye.Shoroxovaning ta'kidlashicha, xo'jalik yuritish maqsadida yaratilgan artel va shirkatlarning eng muhim diqqatga sazovor tomoni - bu kishilarda o'zaro yordamga asoslangan guruhlarga birlashuvlari natijasida ishonch va javobgarlik hissining shakllanishidir. Ammo kapitalistik munosabatlarning rivojlanishi ta'sirida, ularning o'rnini aksiadorlik jamiyatlari egallab, guruhiy javobgarlik hissining qat'iy cheklanganligini yuzaga keltirdi. XX asrning oxirgi yillarida esa tadbirkorlik fenomenini yangicha tahlil qilishga V.Avtonomov, V.Aseyev va sosiologlar T.Zaslavskaya, V.Radayev va boshqalar harakat qilishgan. Tadbirkorlik - bu inson faoliyatida turli ko'rinishlarda namoyon bo'ladigan xususiyatlardan biridir. V.Dal fikricha, tadbirkor odam - bu biror ishni boshlamoqchi bo'lgan, ijodiyotga yangicha yondashishga qodir, odamlarni birgalikda faoliyatga chorlashda samarali aloqa tashkil etishni biladigan insondir. Shunday qilib, tadbirkorlik - bu jamiyat hayotidagi xo'jalik, ijtimoiy va boshqa sohalarda o'zining tashabbuskorligi, topag'onligi, mustaqilligi, hozir javobligi, nostandart qarorga kelishi, tavakkal qilishga va natijalar uchun mas'uliyatni o'z bo'yniga olishga tayyorligi yordamida muayyan maqsadlarga erishishga qodir shaxsning xususiyatlaridan biridir. Shuningdek, bu borada psixologiya institutida A.Juravlyov, V.Poznyakov boshchiligida qator ilmiy-tadqiqotlar o'tkazilgan bo'lib, natijada, ishbilarmonlik borasida rossiya tadbirkorlariga xos qator etnopsixologik xususiyatlar o'rganildi. Tadqiqot natijalariga ko'rsatishicha, Rossiyalik ishbilarmonlar tomonidan tadbirkorlik faoliyatini tanlanishining quyidagi muhim uch motivi mavjud: mustaqillikka erishish (ya'ni o'zining shaxsiy biznesiga ega bo'lish); o'z qobiliyatini ayirboshlash; [3] iqtisodiy ta'minlanganlik. Tadbirkorlardagi qadriyatlar yo'nalganligini o'rganish natijasiga ko'ra, ham shaharda, ham oblastlarda faoliyat yurituvchi rossiya tadbirkorlarda umumiy tuzilishdagi qadriyatlar mavjuddir. Xususan, bunda afzallik tartibiga ko'ra: sog'liq, oila, iqtisodiy ta'minlanganlik, o'ziga ishonch, ish, erkinlik, do'stlar, sevgi kabi omillar alohida ahamiyat kaab etadi. A.Krilov, tadbirkorlik faoliyatini ilmiy tahlil etib, unga: Bozor munosabatlarining xarakterli jihatlaridan biri - tadbirkorlikdir. Tadbirkorlik bu - fuqaroning qonunchilik doirasida, foyda olish uchun o'z ...