Shaxsning individual psixologik xususiyatlari va ularni diagnostika qilish (xarakter, qobiliyat, temperament)

RYeJA: 1. Psixologiyada xarakter tushunchasi 2. Xarakterning fiziologik xususiyatlari 3. Xarakter va temperamentning tuzilishi 4. qobiliyat tushunchasi, uning sifat va miqdor xarakteristikasi 5. qobiliyat turlari va qobiliyatlarning tabiiy shartlari 1. Psixologiyada xarakter tushunchasi Psixologiyada ќarakater deganda mazkur shaxs uchun tipik ќisoblangan faoliyat usullarida namoyon bœladigan, tipik sharoitlarda yuzaga chikadigan va shaxsning bu sharoitlarga munosabati bilan belgilanadigan individual psixik xususiyatlar yiђindisi tushuniladi. boshqacha qilib aytganda, ќarakaterning ќar bir xislati tegishli tipik sharoitlardagina namoyon bœladi. Buni shuning bilan tushuntirish mumkinki, ќarakaterning ќar bir xislatida odamning malum sharoitlarga; vokealarning malum tomonlariga b œ lgan munosabati ifodalanadi. Shu sababli bir œkuvchining œzi œzini turli sharoitlarda turlicha tutishi mumkin. Maktabda kœrkok, ikilanuvchi, uyda chakkon, dilkash, ђayratli, meќmonda vazmin, œychan va ќ.k. Ќarakater tuђma b œ lmaydi. Fakat layokat nisxonalari tuђma b œ lishi mumkin, ular nerv sistemasining xususiyatlariga boђlik bœladi. Ќarakater esa muayyan jamiyat azosi bœlgan kishining ќayoti va faoliyati jarayonida tarkib topadi. Ќarakater shaxsning individual xususiyatdir. Ќarakaterlari mutlako bir xil b œ lgan ikki kishini topib b œ lmaydi, lekin ayrim kishining ќarakateridagi kœp narsalar bir guruќ kishilar uchun yoki ќatto jamiyat tipik bœlishi mukin. Jamiyat azosi bœlgan kishining vokelikka bœlgan munosabati vujudga keladigan va muning xulk-atvori hamda ќatti-ќarakati ta'sir koldiradigan muќim, barqaror psixik xususiyatlarining majmui ќarakater deyiladi. Odam ќarakatlarining sifati va usullari fakat shaxsning munosabatlarigina boђlik b œ lmay, balki iroda, ќissiyot, diqqat, a k liy xususiyalariga, yani psixik xususiyatlarining individual xususiyatlariga ќam boђlik. Shuning uchun ќam kishi faoliyatida qanday psixik jarayonlar ustun turishiga karab xarakter xususiyatlarini intellektallash, emotsional va iroda xususiyatlariga ajratish mumkin. Ќarakaterning k œ p ќislatlari odamning ќatti-ќarakatini belgilab beruvchi chuqur va faol mayllar ќisoblanadi. Malumki, turli kishilarning xarakteri turlicha. Shu sababli ќam bir xil sharoitlarda, aynan bir xil maqsadga intiluvchi kishilar shu maqsadga erishish uchun zarur b œ lgan ќarakatning turli usullariga moyil b œ ladilar. Bu yerda ќarakater ќislatlari undovchi kuch sifatida namoyon b œ layapti. Odam ќarakater ќislatlarining undovchilik kuchi sifatida yuzaga chiqishi ta'siri ostida k œ pincha obyektiv sharoitga zid va maqsadga nomuvofik ќarakat usullarini kœllaydi. Odam bazida œz xarakterdan œzi xafa bœlib ketadi, ammo boshqacha ќarakat kila olmaydi. maqsadga nomuvofik, lekin odam uchun ќarakaterli b œ lgan ќarakat usullarini tanlashga moyillik katta irodaviy zœr berishlar sharoitida, jiddiylik (stress) vaziyatlarida xususan aniq namoyon b œ ladi. Shuning bilan birga, agar odam uchun ќarakaterli bœlgan ќarakatlar asosli mazkur sharoitda maqsadga muvofik b œ lsa, unda u œz ќarakateriga mos kelmaydigan, bir kolipdagi, streotip ќarakat usullaridan majburiy foydalanish ...