Xayol, fantaziya

Xayol, fantaziya Reja. 1. Xayol va uning asosiy turlari va jarayonlari haqida tushuncha. 2. Xayol va muammoli vaziyat. 3. Bolalarning uyi va kattalarning ijodiy faoliyatida fantaziyaning roli. 4. Badiiy va ilmiy ijodiyotda fantaziyaning roli. Xayol yoki fantaziya, tafakkur kabi, yuksak bilish jarayonlari katoriga kirib, kishining iziga xos insoniy xarakteriga ega bo'lgan faoliyatlarida namoyon bo'ladi. mehnatning tayyor natijasini xayolga keltirmay turib., ishga kirishib bo'lmaydi. Fantaziya yordami bilan kutilayotgan natijani tasavvur qilish-inson mehnatining mehnat jarayoni o'z tarkibiga zarur tarzda xayolni o'z ichiga oladi, Xayol inson ijodiy faoliyatining zarur elementi bo'lib, mehnatning oxirgi va oralik mahsulotlarida o'z ifodasini topadi. Xayol mehnat natijalarini narsalarda gavdalantirishga undaydi va shuning bilan birga muammoli vaziyat aniq bo'lmagan xollarda ish harakat programmasini tizishni ta'minlaydi. Shuning bilan birga xayol aktiv faoliyatni programmalashtiruvchi emas, balki uning o'rnini almashtiruvchi obrazlar hosil qilish vositasi sifatida yuzaga chiqadi. Xayolning psixik jarayon sifatidagi birinchi va muhim vazifasi shundan iboratki, u mehnatni boshlamasdan oldin uning natijasini tasavvur qilish imkoniyatini beradi. Xayol mehnatning faqat so'ngi natijasinigina emas (maslan, bitkazilmagan tayyor mahsulot sifatidagi stol), balki mehnatning oralik mahsulotlarini (mazkur holda stolni yasab bitkazish uchun tayyorlanadigan detallarni xam) tasavvur qilish imkoniyatini beradi. Xayol tafakkur singari, shaxsning ehtiyojlariga asoslanadi. ehtiyojlarni qondirishning soxta, xayoliy jarayoni sodir bo'ladi, ya'ni bu ehtiyojlarning qondirilishi mumkin bo'lgan vaziyatni jonli, erkin, tasavvur qilish mumkin. Xayol jarayonlarida amalga oshiriladigan vokelikni oldindan aks ettirish Erkin tasavvurlar tarzida va konkert obraz shaklida sodir bo'ladi. Shuning bilan bir paytda tafakkur jarayonlarida oldindan aks ettirish olamni umumlashtirib, vositali tarzda bilish imkonini beruvchi tushunchalar bilan ishlashda sodir bo'ladi. Tafakkur va xayolning o'xshash hamda farqlanuvchi tamonlarini qarab chiqar ekanmiz, muammoli vaziyat oz yoki ko'p noaniqlik bilan xarakterlanish mumkinligini kursatib o'tish lozim. Muammoli vaziyat xarakterlanadigan turli sharoitlarga bog'liq ravishda aynan bir masalaning o'zi xam xayolning yordami bilan, xam qat'iy tafakkur bilan yechilishi mumkin. Vaziyatning noaniqligi nixoyatda katta bo'lganda, ya'ni bilish shu darajaga kelganda xayol ishlay boshlaydi, deb xulosa chiqarshiga asos bordir. Vaziyat qanchalik odatdagidek, aniq va ma'lum bo'lsa, fantaziya uchun shunchalik kam o'rin qoldiradi. Xayol o'zining aktivligi va faolligi bilan xarakterlanadi. Shuning bilan birga xayol apparati faqat atrofdagi olamni o'zgartirishga qaratilgan shaxs ijodiy faoliyatining sharti sifatida foydalanish mumkin. Xayol odamni amaliy aktivlikka undovchi ehtiyojlarga javob tariqasida ishlaydi. Lekin ayrim xollarda xayol faoliyatining o'rnida, ya'ni soxta faoliyat sifatida harakat qilishi mumkin. Fantaziya hayotda gavdalanmaydigan obrazlarni yaratadi, amalga oshmaydigan va ko'pincha amalga oshirib bo'lmaydigan ish-harakat programmalarini belgilaydi. Xayolning bunday formasi passiv xayol deyiladi. Odam passiv xayolni ixtiyoriy ravishda yuzaga keltirishi mumkin. Ixtiyoriy ravishda yuzaga keltirilgan, ...