Psixologiyada xayol tushunchasi

TAQDIMOT MAVZU:xayol REJA. 1.xayol obrazi. 2.xayol jarayonida tasavvurlar. 3. xayol turlari. xayol jarayonida narsalarning hayotda mutloqo uchramaydigan g'aroyib obrazlarini ham yaratish mumkin. Ertakdagi afsonaviy obrazlar shular jumlasidandir. Xalq xayolining mahsuli bo'lgan suv parisi obrazi -ayol,baliq va yashil suv o'simligi obrozlaridan yaratilgan. Xuddi shuningdek qadimgi Yunon afsonalaridagi''Sfinks'' abulhavl tanasi sher, boshi va to'shi xotin kishiga o'xshagan qanotli bir maxluq g'ayri tabiiy ravishda olinganini ko'ramiz. Ehtiyojlar ijod jararayoning asosiy manbidir.Odamlar taraqiyot yo'liga kirishlari bilanoq o'z ehtiyojlarini qondirish maqsadida yangi-yangi narsalarni o'ylab topa boshlaganlar. Qo'lda har narsa qilish qiyinligini tushungan odamlar eng oddiy mehnat qurollarini ixtiro qila boslaganlar.Masalan odam kaftlab suv olish usulini idish bilan suv olish usuli bilan almashtirdi; buyumlarni siqib ushlashda barmoqlar vazifasini ombir o'taydigan bo'ldi,musht bilan siqilgan qo'l bolg'a timsoliga aylandi,kichik masofani ikki barmoq bilan o'lchash tsirkul yaratishga yordam berdi. san'atkor ko'p shaxslarga hos bo'lgan o'xshash belgilarniajratib olish,bo'rtirib ko'rsatish va umumlashtirish yo'li bilan tipik obrozlar yoki tiplar yaratadi yani xayol tasavvur sintez tipiklashtirish yordami bilan amalga oshirilishi mumkin. Tasavvur formulalarinio'zlashtirish jihatidan agglyutinatsiyaga yaqin turuvchi narsa giperbolizatsiyadir.Giperbolizatsiya narsalar qisimning miqdorini va ularning o'rnini almashtirish bilan ham xarakterlanadi.Masalan,hind afsonasidagi ko'p qo'lli hudolar,yetti boshli ajdarla va shu kabilardir. 1. Passiv xayol. 1. Aktiv xayol. 2. Ixtiyorsiz . 2. Ixtiyoriy. 3.Shirin xayol. 3. Qayta tiklovchi 4.Tush ko'rish. 4.Ijodiy. 5.Gallyutsinatsiya. 5.Orzu. xayol TURLARI. RAXMAT Xayol Reja: Xayol haqida tushuncha. Xayol turlari. Xayol jarayonlari. Xayol yoki fantaziya, tafakkur kabi yuksak bilish jarayonlariga kiradi va faqat odamlarga xos bo'lgan faoliyatlarda yuzaga chiqadi. Mehnatning tayyor natijasini xayolga keltirmay turib, ishga kirishib bo'lmaydi. Fantaziya yordamida kutilayotgan natijani tasavvur qilish - inson mehnatining hayvonlar instinktiv harakatlaridan tubdan farqidir. XAYOL inson ijodiy faoliyatining zarur elementi bo'lib, mehnatning oxirgi va oraliq mahsulotlarida o'z ifodasini topadi. Xayol mehnat natijalarini narsalarda gavdalantirishga undaydi va shuning bilan birga muammoli vaziyat aniq bo'lmagan hollarda ish-harakat programmasini tuzishni ta'minlaydi. Xayol tafakkur singari, muammoli vaziyatda, ya'ni masalani yechishning yangi usullarini qidirib topishda yuzaga keladi. ehtiyojlarni qondirishning real jarayonidan oldin ehtiyojlarni qondirishning soxta, xayoliy jarayoni sodir bo'ladi. Muammoli vaziyatda masalani hal qilish uchun biz tushunchalarga (bilimlarga) va obrazlarga suyanamiz. Ko'pincha bu ikkala vosita ham birgalikda qo'llaniladi. Ammo ulardan qaysi birining ustunligi muammoli vaziyatning xarakteriga bog'liq. Agar muammoli vaziyat ko'p jihatdan o'zining noaniqligi bilan ajralib tursa, dastlabki ma'lumotlarni aniq analiz qilish juda qiyin bo'lsa xayol mexanizmlari ishga tushadi. Xayol o'zining faolligi va aktivligi bilan xarakterlanadi. Shu bilan birga xayol kishini faollikka undovchi kuch, turtki sifatida ham ishlaydi. Lekin ayrim hollarda xayol faoliyatning o'rnida, ya'ni soxta faoliyat sifatida harakat qilishi mumkin. ...