XIX asrning birinchi yarmida nemis emperik psixologiyasining shakllanshi

XIX asrning birinchi yarmida nemis emperik psixologiyasining shakllanshi Reja: Psixologiyasida emperik psixologiyaning vujudga kelishi. X1X asrda assotsiativ psixologiyaning taraqqiyoti va rivojlanishi. XUSH asrda Germaniyada inson va tabiatga xos bo'lgan konkret emperik hodisalarni, faktlarni o'rganishga bo'lgan intilish kuchayadi. Germaniyada, Angliyada vujudga kelgan emperik va assotsiativ haqidagi bilimlar keng yoyila boshladi. Nemis psixologiyasida emperizm g'oyalariga bo'lgan qiziqish haddan tashqari kuchayib ketdi va qator olimlar tomonidan turli xil bilimlar bayon qilina boshlandi. Nemis asoschilaridan biri faylasuf psixolog va pedagog I.F.Gerbat edi. Gerbat Vol'f tomonidan ilgari surilgan qobiliyatlar nazariyasiga qarshi chiqdi. Gerbatning eng asosiy psixolog ishi «matematika va metafizika tajribalariga asoslangan psixologiya» haqida 1824-1825 yillarda yozilgan va psixologiya darsligi 1826 yillarda yozilgan. Gerbart o'z zamondoshlariga nisbatan ilgarilash xususiyatiga ega bo'ldi. U assotsiativ psixologiyaning tarafdori edi va uni qattiq himoya qildi. Gerbatning asosiy fikri psixologiya tajribalariga asoslagan bo'lishi kerak. Ongning faktlari qonuniyatlari va ong hodisalarini o'rganishdan iborat deb hisoblaydi. Bularning eng asosiysini ong hodisasi va faktlari ta'kidlaydi. Psixologiya fanining odamlar ustida tajriba olib borishga mutlaqo haqi yo'q deb hisoblaydi. Gerbat psixologiyasi ikki qismdan iborat. Jon stitistikasi Jon dinamikasi Jon statistikasi: Insonning muvozanatda bo'lgan va insoning dam olish , harakatsiz bo'lgan holatlarini o'rganadi. Jon dinamikasi: Inosnning harakatda bo'lgan holatlarini o'rganadi. Gerbatning fikricha psixologiyaning asosiy tassurotlar psixologiyasi tashkil qiladi va tassurotlar psixologiyasi uchta oblastga bo'linadi. tor musaffo ong ong ongsizlik Xuddi mana shu oblastda qilingan ishga Gerbat psixologiyasiga, ostona chegara tushunchasini olib kirdi va bu tushunchani buyuk nemis psixolog fizigi Fexner psixofizikani tadbiq qildi. Gerbat psixologiya sohasida olib borgan tadqiqotlar bilan o'zining maktabiga asos soldi. Uning dastlabki o'quvchilaridan biri M.V.Darvag'in (1802-1896) matematik, faylasuf va psixolog. Uning eng yaxshi shogirdlaridan D.Vantes (1821-1864), M.Lotsarus (1824-1903), G. SHteyetal' (1823-1899). Gerbatning bu shogirdlari o'zlari bilmagan holda etno-psixologiyaga asos soldi. CHunki ularning olib borgan tadqiqotlari antropologiya, etnografiyaga xos bo'lgani uchun bularga kiritish mumkin edi. Lekin ular ana shu ma'lumotlarni o'z zamonasiga xos ravishda psixologiya, ya'ni ong muammolari bilan bog'ladi. Vaytets o'zining o'rganish obyekti qilib ibtidoiy qabilalarni oldi va bu qabilalardagi ong taraqqiyotini insonning keyingi bosqichidagi solishtira olingan ma'lumotlarni ibtidoiy qabilalar antropologiyasida bayon qildi. Lotsarus va SHtoynal esa tilshunoslik muammolari bo'yicha tadqiqiotlar olib bordi. Olingan tadqiqiotlarni ong muammosi va psixologiya muammolari bo'yicha bog'lashga harakat qildi. Nemis klassik imperiyasining yana bir vakili L.G.Lotss edi. (1817-1881) Lotse Gerbatga qaraganda psixologiyaga kamroq ta'sir o'tkazdi. Lekin uning shogirdlari K.SHtulya va G.E.Mollerlar psixologiya va psixiatra fanlarida tub o'zgarishlarga asos soldi. Xotira muammosi, meditsina psixologiyasi va jon psixologiyasi ustida katta-katta tadqiqotlarni amalga oshirdi. Lotsenning dunyoqarashi Vuid va Gerongetslarning ilmiy ...