Yevropada uyg'onish davri psixologiyasi. XVII asrda psixologik ta'limot

Yevropada uyg'onish davri psixologiyasi. xvii asrda psixologik ta'limot Reja: Rene Dekartning ong haqidagi ta'limoti. Refleks haqidagi ta'limot. Spinozaning psixologik qarashlari. Ong haqidagi ta'limotning rivojlanishi. 17 asr psixologlar ko'z ungida psixikaga bulga qarashlarning tubdan o'zgarishi davri sifatida namoyon bo'ladi. Psixologik fikr taraqqiyotidagi yangi davrni fanlar malikasi bo'lib hisoblangan mexanika ta'sirida paydo bo'lgan konqepqiyalar ochib berdi. 17 asrga oid psixologik fikrlarning o'ziga xos tomonlarining talqinada ochiq namoyon bo'di. A tushuntirish uchun hech qanday ruhga muhtoj bo'lmagan tana-mexanik sistema haqidagi ta'limot: B ichki ko'zatish orqali o'z psixik holati haqida hamma narsani bilish mumkin bo'lgan individning ongi haqidagi ta'limot. V inson faoliyatini unga foydali narsalar tomon yunaltiruvchn yoki zararli narsalardan qaytaruvchi ehtiroslar affektlar haqidagi ta'limot G fiziologik va psixologik tomonlar o'rtasidagi munosabat haqidagi ta'limot. Bu ta'limotlarning asosida fanning ulug zahmatkashlari Rene Dekart1598-1660, Benedit Spinoza1632-1677, Tomas Gobbs 1588-1679, Djoi Lokk 1632-1704, Gomfrits Leybnits 1646-1716 kabilar turar edi. Frantso'z matematigi, tabiatshunos va faylasufi Dekartning ismi bilan psixologiya tarixidagi g'oyat muhim bosqich boglanadi. Aynan u o'zining ong haqidagi ta'limoti bilan Aristotelning rux haqidagi ta'limotidan psixika tutrisidagi tushunchalarning ajralib chiqishi uchun asos yaratdi. U avtomat kabi mexanik ishlovchi organizm modelini tanlaydi va u bilan usha kunlargacha rux bilan boshqariluvchi bo'lib hisoblangan tirik tanani uning ta'siridan xolos etdi. Shu davrda Garve tom oni qon aylanishining kashf qilinishi organizm- mexanik mashina degan fikrni rivojlantirdi. Unda yurak qon o'tkazuvchi nasos bo'lib hisoblanadi va bu jarayonda ruxning hech qanday funkqiyasi yo'q deb ta'lim berildi. Dekartgacha barcha faoliyat jarayonlari, yerdagi hayot tashqarisidan energiya oluvchi maxsus agent ruh bilan boshqariladi, deb hisoblab kelindi. Ammo Dekartdan boshlab, tana mexanika qonunlariga asosan to'zilgan avto sistemadir, undagi organlarning ishlashi ham tananing faoliyati ham, boshqa tanalar bilan aloqasi ham, ruhga muhtoj emas, deb takidlandi. Lekin bu bilan ruh ishsiz bo'lib qoldimi? Yo'q, Dekrt ruhni hech narsaga bog'liq bo'lmagan oliy substanqiyagacha kutardi. Rux ongning o'zluksiz bo'lmagan hodisalari-fikrlaridan iborat deb aytdi olim. Ruhning birdan bir asosiy belgisi uning fikrlashidir. Fikrlashdan tuxtash ruhning yo'q bo'lishiga olib keladi, deb hisoblaydi. Dekart tana va ruh substanqiyalarini o'zaro taqqoslang shunga olib keladiki, Dekart tana o'z tabiatiga bo'linuvchi, rux esa bulinmas, shuning uchun u turli xil narsa degan xulosaga keldi. Dekart dualizmning ma'nosi shuki, tana va rux mustaqil substanqiyalardir. Bu degan siz ularning har qaysisi mavjud bo'lishi uchun o'zidan boshqa xech narsaga muhtoj emas. «Ruh butunlay mening tanamdan butunlay ayru bo'lib, u tanamsiz ham mavjud bula oladi». «Bizdagi issiqqlik va harakat fikrga bog'liq bo'lmagani uchun ular faqat tanamizga tegishlidir» deb yozadi Dekart. Buni Dekart ruxsiz ...