Eksperimentlarni o'tkazish shart-sharoitlari va bosqichlari slayd

Eksperimentlarni o'tkazish shart-sharoitlari va bosqichlari Reja: 1. O'zgaruvchilar: mustaqil, tobe, idora qilsa bo'ladigan, tasodifiy. 2. Randomizatsiya. Aralashuvchi omillar. 3. Ichki validlikka xavf soluvchi omillar: fon, yetilish, saralash, o'lim, testlash, statistik regressiya tushunchalari. 1. O'zgaruvchilar: mustaqil, tobe, idora qilsa bo'ladigan, tasodifiy. Biz ushbu bobda aynan eksperiment o'tkazish shart-sharoitlari, umuman eksperiment jarayonida o'z ta'sriga ega bo'lgan o'zgaruvchilar xususida to'xtalib o'tamiz. Eksperiment jarayoniga katta, intensiv ta'sir o'tkazadigan ko'rsatkichlarga mustaqil o'zgaruvchilar deb ataladi. Ushbu o'zgaruvchining muhim tomoni shundaki, bu ko'rsatkich ishtirokchilarning xulq-atvoriga bog'liq bo'lmaydi. Eksperementatorning o'zi mustaqil o'zgaruvchilarni boshqaradi va ikki va undan ortiq darajalarini belgilab beradi, ishtirokchilar esa bu jarayonni o'zgartira olmaydilar. Eksperimentator tomonidan mustaqil o'zgaruvchi tanlab olingandan so'ng ushbu manipulyativ o'zgaruvchiga nisbatan ishtirokchilarning javob reaksiya sini aniqlab olish ham muhimdir. Biz tomonimizdan o'rganish uchun tanlab olingan xulq-atvor ko'rsatkichi tobe o'zgaruvchi deb nomlanib, u ishtirokchilarning xatti-harakatlariga bog'liq bo'ladi. Eksperiment natijasi esa ushbu ilmiy farazni tasdiqlab, uning ilmiy ahamiyatini yoritib beradi yoki aksincha, ilmiy faraz o'z tasdig'ini topmay yana boshqa ilmiy izlanishlarga xizmat qilishi mumkin. Hozirga qadar biz eksperimentni manipulyatsiya, ya'ni boshqaradigan bittagina ko'rsatkich - mustaqil o'zgaruvchinigina ko'rib chiqdik. Biroq, eksperiment jarayoniga ta'sir etadigan boshqa shart-sharoitlarni ham hisobga olish kerak. Muhimi shundaki, eksperiment jarayoniga ta'sir etadigan sharoitlarni shunday yo'llar bilan nazorat qila olish kerakki, natijada ular idora qilsa bo'ladigan o'zgaruvchilarga aylanadi. Biz qachon o'zgaruvchilarni idora qila olamiz, qachonki, ularni o'rnatilgan darajasidan o'zgarmay qolishini nazorat qilsakkina bunga erishamiz. Eksperiment jarayonida barcha o'zgaruvchilarni idora qilinadigan o'zgaruvchilar toifasiga kiritish mumkin emas. Birinchidan, barcha ko'rsatkichlar nazorat qilinmaydi. Faqatgina genetik va ijtimoiy omillarnigina idora qilish mumkin emas, balki, eksperiment ishtirokchilari, sinaluvchilarga umumiy ustanovkalar berish, ularning ziyraklik darajasi, moddalar almashinuvi va boshqa situativ omillar bir xil deb bo'lmaydi. Ikkinchidan, aslida eksperiment jarayonida barcha o'zgaruvchilarni nazorat qilmaymiz, chunki, bizning maqsadimiz vaziyatlarning o'ziga xos xususiyatlarini jamlashga e'tibor qaratish emas. Agar biz mustaqil o'zgaruvchilar ta'siridagi barcha ko'rsatkichlarni idora qila olsak, bunda eksperiment yordamida aniqlangan barcha qonuniyatlar kam sonli idora qilsa bo'ladigan o'zgaruvchili vaziyatlarga tegishli bo'lib qoladi. Boshqacha aytganda, biz eksperiment natijasini muayyan vaziyatdan boshqasiga qo'llay olmaymiz. Qoidaga binoan, eksperiment qanchalik nazorat qilinsa, natijalar shunchalik kam darajada umumlashtirilgan bo'ladi. Eksperiment natijalarini umulashtirish, qolaversa, sabab va oqibat bog'lanishlari boshqa insonlar, vaziyat va vaqtning ta'sirida yuz bersa bu tashqi validlik hisoblanadi. Kuk va Kempellar validlikning bir qancha tiplari nomlarini fanga kiritganlar. Ular tomonidan qo'llanilgan validlik tushunchasi sabablar haqidagi eksperimental xulosalarni yaroqlilik diapozoniga tegishlidir. Eksperiment davomidagi barcha sharoitlarni nazorat qilish maqsadga muvofiq emasligi aniqlangandan so'ng bir muammo yuzaga keladi: eksperiment jarayonidagi qolgan ko'rsatkichlarni nima qilish mumkin? Bunday ...