Diqqat

diqqat Reja: diqqat haqida tushuncha va uning nerv fiziologik mexanizmlari. diqqat turlari. diqqatning asosiy xususiyatlari. diqqatning rivojlanishi. diqqat - psixik faoliyatning yunaltirilishi va shaxs uchun ahamiyatli bo'lgan obyekt ustida tuplanishdir. Yunaltirilishi deganda psixik faoliyatining tanlovchilik xarakteri, obyektni ixtiyoriy yoki beixtiyoriy tanlash tushuniladi. o'quvchi maktabda o'qituvchining tushuntirishlariga kulok solayotganda, mana shu eshitish faoliyatini ongli ravishda tanlab olgan, o'z diqqatini etishish faoliyatiga ongli ravishda karatgan bo'ladi. o'quvchining biror boshqa narsaga chalgimasdan, o'quv materialining mazmuniga zexn kuyib utirishida uning diqqatini yo'nalishi ifodalanadi. Psixik faoliyatning yunaltirilishi deganda fakat ana shu faoliyatni tanlash tushunilib kolmay, balki ana shu tanlaganini saklab qolish va kullab - quvvatlash xam tushuniladi. diqqat psixik faoliyatining yunaltirilishi bilan birga uning tuplanishini takozo qiladi. Psixik faoliyatning bir joyga tuplanishi - mazkur faoliyatga xech qanday aloqasi bo'lmagan xamma boshqa narsalardan diqqatni chalgitish demakdir. diqqatning bir joyga tuplanishi deganda mazkur faoliyatga butunlay berilish, unga ozmi - kupmi chuqur etibor berish tushuniladi. diqqat xar qanday faoliyatning muhim shartidir. diqqatsiz xatto eng oddiy ishlarni xam bajarish mumkin emas. diqqat mehnatning barcha jarayonida, ijodiy faoliyatda, o'qishda ayniqsa katta ahamiyatga ega. K.D.Ushinskiy «diqqat ruhiy hayotimizning shunday yagona bir eshigidirki, ongizgizga kiradigan narsalarning barchasi shu eshik orqali utib kiradi», - deb yozgan edi. diqqatning nerv - fiziologik mexanizmini I.P Pavlovning yozishicha orientirovka refleksi tashkil etadi. Buni Pavlov «bu nima» refleksi deb xam atagan edi. Bundan tashqari, diqqat malum nerv markazlarining kuzgolishi va miyadagi boshqa nerv markazlarining tormozlanishi bilan xam bog'liqdir. I. P. Pavlov tomonidan kashf etilgan nerv protsesslarining induksiyasi qonuni diqqatining fiziologik asoslarini tushunib olish uchun muhim ahamiyatga egadir. Mana shu qonunga muvofik bosh miya pustining bir joyida paydo bo'lgan kuzgolish bosh miya pustining boshqa joylarida tormozlanshni yuzaga keltiradi. Va aksincha, bosh miya pustining ayrim bir joyida yuzaga kelgan tormozlanish bosh miya pustining boshqa joylarida kuchli kuzgolishni paydo bo'lishiga olib keladi. Ayni shu paytning xar bir onida miya pustida kuzgolish uchun optimal, yani nixoyatda kulayligi bilan xarakterlanuvchi kuchli kuzgolish uchogi mavjud bo'ladi. A.A. Uxtomskiy tomonidan ilgari surilgan DOMINONTA prinsipi xam diqqatning fiziologik asoslarini aniqlash uchun katta ahamiyatga ega. Shu dominantalik prinsipiga muvofik miyada kuzgolishning xar doim ustun turadigan xukmron uchogi ayni shu damda miyaga ta'sir etib, unda yuzaga kelayotgan xamma kuzgolishlarni qandaydir ravishda uziga tortib oladi va buning natijasida boshqa kuzgolishlarga nisbatan uning xukmronligi yanada oshadi. Odatda dominonta subdominontaga, subdominonta esa dominontaga utib turadi. Bu esa diqqatning bir narsadan ikkinchi narsaga kuchib turishining nerv fiziologik mexanizmini tashkil etadi. Kurinib turibdiki, Pavlov bilan Uxtomskiy ta'limotlari bir - biriga qarama - ...