G'arb psixologiyasida ongli krizisning vujudga kelishi

G'ARB PSIXOLOGIYASIDA ONGLI KRIZISNING VUJUDGA KELISHI VA PSIXOLOGIYA MAKTABINING SHAKLLANISHI. Maqsad: G'arb psixologisida ochiq krizisning vujudga kelishi va psixologiya maktablarining shakllanishi haqida umumiy tushunchaga ega bo'lish, hamda bu tushuncha haqida badiiy ko'nikmaga ega bo'lish. Metodik ta'minot: Adabiyotlar Xrestomatiya po istorii psixologii. M.MGU-1980 g. «Istoriya psixologii»A.N. Jdan. M.MGU № -1990 g. Tafakkur psixologiyasi E.G'oziev. Toshkent. O'qituvchi-1996 y. «Tafakkur psixologiyasi». E.G'oziev. Toshkent «O'qituvchi 1990 yil. REJA: Psixologiyadagi krizis. Bixeoviorizm Genital'psixologiya. Psixologiyaning Rossiyada rivojlanishi. XX asrning boshlarida , ya'ni 1910 yillarda G'arb psixologiyasida ochiq krizis vujudga keldi. Bu krizis faqat g'arb psixologiyasida bo'lib qolmasdan rivojlangan va asosiy yo'nalishga ega bo'lgan psixologiya maktablari va ta'limotlarini qamrab oladi. Ochiq krizisning yuzaga kelishiga quyidagilar sabab bo'ldi: Birinchidan - psixologiyadagi bu davrgacha bo'lgan ilmiy nazariyalarning so'nggi yillardagi tabiiy bilimlardan olingan natijalar bilan mos kelmay qolishi, ya'ni psixologiya sohasida asosiy bo'lgan g'oyalarning fiziologiya va biologiya, meditsina fanlarida va qisman eksperimental olingan natijalar bilan qarama-qarshilik vujudga keldi. Ikkinchidanpsixologiyaning mustaqil fan bo'lib shakllanishi uning o'z tajriba doirasiga ega bo'lishi, buning natijasida sof psixologiyaga xos bo'lgan tajribada isbotlangan nazariyaning vujudga kelishi: Uchinchidanmetodologiyadagi qarama-qarshiliklar L.S.Vigotskiyning fikricha psixologiya fani asrlar davomida hukmron bo'lib kelgan metodologik asoslar ko'pchilik g'oyalarda tajribada o'z isbotini topmadi. Buning natijasida psixologiya sohasi bilan shug'ullanuvchi qator tadqiqotchilar yangi - yangi metodologiyani taklif qila boshladi va bu metodologiya psixologiya faniga o'rinlasha boshladi. Natijada eski metodologiya bilan yangi metodologiyaning qarama-qarshi psixologiyada ochiq krizis yuzaga kela boshladi. Psixologiya fanidagi ochiq krizis 10 yillardan 30 yillargacha davom etadi.Bu davrda psixologiyada yangi oqimlar bilan maktablar shakllana boshladi. Agar bu psixologiya oqimlariga nazar tashlasak psixologiyadagi dastlabki oqim assotsiativ psixologiya oqimi XUP asrning oxiri va XUSh asrning o'rtalarida ingliz falsafasida vujudga kelgan edi. Bu oqim assotsiativ psixologiyani yoki atamistik psixologiyani vujudga keltirgan edi. Assotsiativ psixologiya va to'g'ridan-to'g'ri bog'lanishlar psixologiyasi bilan bog'liq bo'lib, emperik psixologiyagacha bo'lgan davrda psixologiyadagi eng asosiy oqim hisoblangan. 1910 yilda g'arb psixologiyasida V.Vunt., E.Giginerlar strukturalizm va AQSH psixologiyasidagi funktsionalizmga qarama-qarshi yangi oqim vujudga kela boshladi. Psixologiya tarixida bu oqim AQSH da vujudga kelgan degan ma'lumotlar mavjud va uning asoschisi D.X.Uotson (1878-1958) deb hisoblanadi. Uning 1913 yilda «Psixologiya buxaveristi» degan asari bosilib chiqdi. Bu asarda u yangi oqimning yo'nalishi tadqiqot obyekti, o'rganish predmeti, metodologiyasi va boshqa qator ilmiy yo'nalishlarini bayon qildi. Bu oqim Buxeovirizm oqimi degan nom oldi. Tarjimasi - b i x v i r e a d- xulq degan ma'noni anglatadi ,yokixalq psixologiyasi degan nom oldi. Lekin ba'zi bixeovirizm oqimining asoschisi E. Gorandayk hisoblanadi degan fikrlar ham mavjud. Gorandayk Avstraliyalik psixolog bo'lib X1X ...