Ilk bolalik va maktabgacha yoshlik davri psixologiyasi

ILK BOLALIK VA MAKTABGAChAYeSh DAVRI PSIXOLOGIYaSI. Reja: 1. Gshdaklik davrida psixik rivojlanish. 2. Ilk bolalik davrida psixik taraiiiyot. 3. 1-3 yoshli bolalarning ailiy rivojlanishi. 4. Ilk bolalik davrida shaxsning rivojlanishi. Gshdaklik davrida psixik rivojlanishi. Normal sharoitda bolaning dunyoga kelishi onaning farzandi tuilishiga psixologik jihatdan tayyor bshlishidir. Gshdaklik davri: (0-1 yosh): Inson shzining mavjudligi jihatidan uch yshnalishda taliin etiladi. Bu bolalik tizim, ijtimoiy borlii amda shaxs sifatidir Bola tashii muhitga moslashishiga maolum darajada tayyor bshlgan nerv sistemasi bilan tuiladi. Gshdaklik inson ayotidagi organik ijtiyojlarni (kislorodga, oviatga, issiiga) iondirishga nisbatan yshnaltirilgan atti -harakatlarning tuma, instinktiv shakllari sof olda kshzatiladigan yagona davr isoblanadi. Insonga os bshlgan atti -harakatlar, yangi tajribalarini etallash uchun beiiyos imkoniyatlarini borligi gshdaklik yoshidagi bolalarning asosiy xususiyatlaridir. Agar organik etiyojlar kerakli darajada iondirib borilsa, ular shzining asosiy bshlish aamiyatini yshiotadi: tshri rejim va tarbiya natijasida bola psixik rivojlanishi uchun asos bshladigan taassurotga, harakatga, muloiotga nisbatan yangi il ixtiyojlar yuzaga keladi. Bola tuilishning birinchi xaftasidanoi kshrish va eshitish sezgilari jadal rivojlanadi. Bola harakatlanayotgan narsani kuzata boshlaydi. U tovushlarga, jumladan kattalarning toshuvlariga eotibor bera boshlaydi. Yangi tuilgan chaialoining miya oirligi kattalar miyasining 41 iismiga turi keladi, nerv hujayralar soni esa xuddi kattalarniki kabi bshlib, lekin ular etarli darajada rivojlanmagan bshladi. Ilk gshdaklik bu bolaning himoyasiz, kamharakat, harakat olatidan juda jadal ravishda rivojlanadigan, iuvnoi bolaga aylanish davridir. U juda tez kattalar bilan munosabat shrnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishga shrganadi. U atrof olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni ishli bilan ushlab ularni iandayligini bilishga intiladi, tovushlarga eotibor beradi va predmetlar yordamida shu tovushlarni shzi yaratishga harakat iiladi. U shz onasi va boshia yaiinlari bilan emotsional munosabatga kirishadi. Gshdak yoshi dagi bola am jismonan, am psixik, am ijtimoiy jihatdan juda tez rivojlanadi. Juda iisia vait ichida atrofdagi hodisalarga juda kam reaksiyasi bshlgan boladan, faol kshra oladigan, eshita oladigan, harakatlana oladigan, yordamga chaiira oladigan, kattalarning yaiin kelishidan iuvonadigan bolaga aylanadi. Gshdaklik davridagi bolaning ayoti tshlii kattalar bilan iilinadigan emotsional munosabat bilan bolii bshlib bola kayfiyatining yaxshi bshlishiga tshridan-tshri taosir kshrsatadi. 4-5 oylikdan boshlab bola shz yaiinlarini begonalardan ajrata boshlaydi. Kattalar bilan emotsional munosabat shu yoshdagi bolalarning asosiy yetakchi faoliyati bshlib uning psixik taraiiiyotining asosi bshlib isoblanadi. Kattalarning doimiy ravishda bola bilan birga bshlishi uning shziga nisbatan diiiatning iaratilishiga shrganib iolishi, shyinchoilarga nisbatan iiziiishining pasayishiga olib kelishi mumkin. Tarbiyaning tshri olib borilishi bolaning kattalar bilan bshladigan muomala-munosabatini predmetlar, shyinchoilar bilan munosabatiga almashinishiga olib keladi. Kattalar yordami bilan bajariladigan barcha xatti -harakatlari bolaning kelgusi psixik rivoji uchun asos bshladi. ...