O'smirlik davri psixologiyasi

O'smirlik davri psixologiyasi. Reja: 1.O'smirlik yoshining psixologik xususiyatlari. 2.O'smirlarning intelektual rivojlanishi 3.O'smirlik davrida shaxsning shakllanishi Щsmirlik davri 10-11, 14-15 yoshni tashkil etadi. Kshpchilik shiuvchilarda shsmirlik yoshiga shtish asosan 5-sinfdan boshlanadi. «Endi u bola emas-u, ali katta am emas»-bu formula shsmirlik davri xarakterini bildiradi. Bu yoshda shsmir rivojida keskin shzgarishlar rshy bera boshlaydi. Bu shzgarishlar fiziologik, amda psixologik shzgarishlardir. Fiziologik shzgarish jinsiy etilishning boshlanishi va bu bilan bolii ravishda tanadagi barcha aozolarning mukammal rivojlanishi va shsishi, hujayra va organizm tuzilmalarining iaytadan shakllana boshlashidir. Organizmdagi shzgarishlar bevosita shsmir endokrin sistemasining shzgarishlari bilan boliidir. Bu davrda ichki sekretsiya bezlaridan biri gipofez bezining funksiyasi faollashadi. Uning faoliyati organizm tshiimalarining shsishi va muim ichki sekretsiya bezlarining (ialionsimon bez, buyrak shsishi va jinsiy bezlar) ishlashini kuchaytiradi. Natijada bshy shsishi tezlashidi, jinsiy baloatga etish (jinsiy organlarning rivojlanishi, ikkilamchi jinsiy bezlarning paydo bshlishi) amalga oshadi. Щsmirlar shzlarini kattalardek tutishga harakat iiladilar. Ular shzlarining layoiat, iobiliyat va imkoniyatlarini maolum darajada shrtoilari va shiituvchilarga kshrsatishga intiladilar. Bu holatni oddiy kuzatish yshli bilan xam osongina kshrish mumkin. Щsmirlik yoshiga os bshlgan psixologik xususiyatlarni shrgana turib, shsmirlar shaxsining shakllanib, rivojlanib, kamolatga erishish yshllarini va unga taosir etadigan biologik va ijtimoiy omillarning bevosita taosirini tushunish mumkin. Bu davrda shsmir baxtli bolalik bilan xayrlashgan, lekin kattalar ayotida ali shz shrnini topa olmagan holatda bshladi. Щsmirlik davri «Щtish davri», »Krizis davr», »Ыiyin davr» kabi nomlarni olgan psixologik kshrinishlari bilan xarakterlanadi. Chunki bu yoshdagi shsmirlar xatti-harakatida noadekvatlik, yangi sharoitlarda shz shrnini topa olmaganligidan psixik portlash ollari am kuzatiladi. Щz davrida L.S.Viyutskiy bunday holatni psixik rivojlanishdagi krizis deb nomlagan. Щsmirlik yoshida ularning uli-atvoriga os bshlgan aloida ususiyalarni asosan jinsiy etilishning boshlanishi bilan izolab bshlmaydi. Jinsiy etilish shsmir uli-atvoriga asosiy biologik omil sifatida taosir kshrsatib, bu taosir bevosita emas, balki kshproi bilvositadir. Щsmirlik davriga kshpincha sshzga kirmaslik, shjarlik, tajanglik, shz kamchiliklarini tan olmaslik, urushioilik kabi xususiyatlar os. Kattalarga nisbatan agresiv munosabatning paydo bshlishi, negativizm singari noush uli-atvor alomatlari shz-shzidan kelib chiiadigan bevosita jinsiy etilish tufayli poydo bshladigan belgilar bshlmay, balki ular bilvosita taosir kshrsatadigan shsmir yashaydigan ijtimoiy shart-sharoitlar vositasi oriali: uning tengdoshlari, turli jamoalardagi maviei tufayli, kattalar bilan munosabati, maktab va oilasidagi shrni munosabatlari sababli yuzaga keladigan xarakter belgilaridir. Mana shu ijtimoiy sharoitlarni shzgartirish yshli bilan shsmirlarning uli-atvoriga tshridan-tshri taosir kshrsatish mumkin. Щsmirlar nixoyatda tailidchan bshlib, ularda ali anii bir fikr, dunyo iarash shakillanmagan bshladi. Ular tashii taosirlarga va issiyotlarga juda beriluvchan bshladilar. Shuningdek ularga mardlik, jasurlik, tantiilik am osdir.Tashii taosirlarga beriluvchanlik shsmirda shaxsiy fikrni yuzaga kelishiga sabab ...