Shaxs psixologiya

SHAXS PSIXOLOGIYA Jamiyat taraqqiyotida inson bosh omil, shu jamiyatning rivojlantiruvchisi bo'lib hisoblanadi Uning shakllanishi, o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lishi, tarbiyalanish ana shu jamiyatda yuz beradi.Insonning shaxs sifatida tarkib topishi. Unga ta'sir etuvchi omillar, uning mexanizmlari haqida psixologiya fani aniq ma'lumotdariga ega. Inson dunyoga odam bo'lib keladi.Odamning shunchaki insoniyat vakili sifatida baholanishi termini bilan bog'liq. Hamma odamlar, u yangi tug'ilgan yoki katga, sog'lom yoki kasal bo'lsa ham, uning sifatlari va xususiyatlaridan kat'iy nazar individ deb ataladi. «Individ» tushunchasida odamning xayoli-nasabi mujassamlashganligidandir. Qachonki individ ongli ravishda va maqsad sari ma'lum bir faoliyatda atrof-muhitni anglasa va yaratuvchanlik hissaini kushsa uni su'yekt deb atash mumkin. Ayrim faoliyatda ishtirok etuvchi individ hamma vaqt shu faoliyatni subyekti bo'la olmaydi. Chunki har doim ham individ bajarayotgan xatti-harakatlarni anglamaydi va maqsadga qaratilgan holda ularni amalga oshirmaydi. O'qituvchilarning topshiriqlarini odatga ko'ra tashqi ta'sir natijasida amalga oshirgan o'quvchigina o'quv faoliyatining haqiqiy subyekti bo'ladi. Har bir individ takrorlanmas sosial fazilatlarni o'zida mujassamlashtirgandagina u shaxs bo'lib yetishadi. Psixologiyada tomonidan amaliy faoliyat va munosabat jarayonida hosil qilinadigan hamda ijtimoiy munosabatlarning individga ta'sir o'tkazish darajasi va sifatini belgilaydigan sistemali tarzidagi sosial fazilat shaxs tushunchasi bilan ifoda etiladi. «Shaxs» va «Individ» tushunchalari haqida yetakchi rus psixologlari B.GAnan'yev. A.N. Leontev, B.F.Lomov. S.L.Rubinshteyn kabilar o'z qarama - qarshiotlarida alohida tuxtalganlar, Xususan A.N.Leontev shaxsni individ tomonidan egallab olingan alohida fazilat, inson munosabatlari to'lqindagi sistemali «g'ayri hissiy» fazilatlar egasi ekanlngini ta'kidlaydi.Shaxs haqida to'xtalar ekanmiz. Psixologik jihatdan shaxs bo'lib hisoblanmagan individning mavjud bo'lishi va aksincha individning konkret shaxs sifatida mavjud bo'lishi mumkin? - degan, savol tug'iladi. Shaxs sifatida kamolatga erishmagan individ bo'ladi. Buni hayvonlar orasida tarbiyalangan bolalar misolida olish mumkin.Lekin individni shaxsga aylanishida qanday omillar zarur.Umuman shaxs deb kimga aytamiz?Shaxs haqida ta'rif berilganda rus psixologi S.Rubinshteynning fikrlariga tuxtalmok darkor. Olimning ta'kidlashishcha.Odam o'zida takrorlanmas xususiyatlariga ko'raindividualdir.Odamning o'z atrofdagilarga.Borliqka bo'lgan ongli munosabati, uning biron bir faoliyat bilan shug'ullanishi esa uni shaxs ekanligidan dadolatdir. Shaxs odamning atrofga bo'lgan munosabatlarini va o'z-o'ziga bo'lgan munosabatini belgilaydi. Odamning atrof muhitga bo'lgan munosabatlari uning dunyo qarashida, intilishlarida, qiziqishlarida ishonchlarida va boshqalarga bo'lgan munosabatlarida eng muhimi, uning faoliyatida ifodalanadi. Demak, shaxs bu onga ega bo'lgan, ma'lum ijtimoiy -iqtisodiy formasiyada yashaydigan.Ma'lum bir faoliyat bilan shug'ullanadigan odam individdir. Shaxsning tarkib topishi uzoq muddatli, murakkab va tarixiy jarayondir shaxs ijtimoiy taraqqiyot maxsuli sifatida juda ko'p fanlarning o'rganish, obyekti hisoblanadi jumladan, falsafa. Sosiologiya pedagogika, psixologiya, etika tibbiyot va boshqa fanlar uning turli tomonlarini o'ziga xos tarzda tadqiqi etadi. 1. Shaxs shakllanishiga ta'sir etuvchi omillar. 2. Shaxs shakllanish haqida gaprar ekanmiz, albata u ...