Tasviriy san'at o'qitish nazariyasi va metodikasi ma'ruza matni

O'zbekiston RespublikaSI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI BADIIY GRAFIKA FAKULTETI «TASVIRIY SAN'AT» KAFEDRASI fanidan MA'RUZA MATNI Bakalavriat yo'nalishi: 5110800- Tasviriy san'at va muhandislik grafikasi Buxoro -2014 yil. KIRISH. TASVIRIY SAN'AT O'QITISH METODIKASI FANI, UNING MAQSAD VA VAZIFALARI. REJA: 1.Metodika, umumiy metodika, xususiy metodika. 2.Metodika tarixi. 3.O'qitish metodikasiga bo'lgan qarashlar. 4.Maktabda tasviriy san'at mashg'ulotlarining maqsadi. 5. Tasviriy san'at mashg'ulotlarining vazifalari va tasviriy san'at mashg'ulotlarining boshqa fanlarni o'qitishdagi aHamiyati. O'qitish metodikasi deganda ta'lim va tarbiyaning maqsadga muvofiq amalga oshirishning eng samarali yo'l va uslublar yig'indisi tushuniladi. Mashg'ulotni metodik jiHatdan to'g'ri tashkil etish esa o'qituvchining o'z oldiga qo'ygan maqsadiga Ham bog'liq. SHu bilan birga qisqa va oddiy yo'llar bilan, oddiydan-murakkabga borish prinsipida ma'lum ketma-ketlikda erishish nazarda tutiladi. Boshqacharoq qilib aytganda, o'qitish metodikasi to'g'ri tanlanganda o'quvchilar ko'zda tutilgan o'quv materialini puxta o'zlashtiradilar va ularda o'zlashtirish darajasi bir qadar yuqori bo'ladi. Metodika so'zining o'zi ikki xil bo'ladi: ular umumiy va xususiy metodika Hisoblanadi. Umumiy metodika maktabda olib boriladigan barcha ta'lim-tarbiya ishlariga, xususiy metodika esa u yoki bu o'quv predmetiga nisbatan qo'llaniladi. Metodika, ko'pincha pedagogika, psixologiya va san'atshunoslik, estetika soHasidagi nazariy xulosalarga tayanib ish ko'radi. Pedagogik nazariyada uch xil metod bo'lib, asosan nutqiy, namoyish etish va amaliy ishdan iboratdir. Bu metodlar o'z o'rnida mayda metodlarga Ham bo'linadi. Masalan, nutqiy metod Hikoya qilish, tushuntirish, suHbat, kitob bilan ishlash v.b. shu kabi metodlardan tashkil topadi. Ko'rgazmali metod esa kuzatish, namoyish etish kabilardan, amaliy ish esa mashq, rasm ishlash, ijodiy ish, o'yin kabi metodlarga bo'linadi. O'qituvchilar faoliyatida uslub degan so'z Ham ishlatiladi. O'qitish uslubi deb biz o'qitish metodlarining ayrim qirralarini tushunamiz. O'qitish uslublaridan o'qitish metodi tashkil topadi. Masalan, namoyish etish metodi asosida o'qituvchi mashg'ulot o'tkazganda, u ekranga san'at asarining tasvirini texnika vositasi orqali tushiradi. Bu jarayonda o'qituvchi suratdagi biron shaklni yirik qilib ko'rsatishi usul Hisoblanadi. SHu o'rinda ekrandagi surat tasviri yuzasidan savol-javob o'tkazilganda Ham bu yuqoridagi usulning davomi Hisoblanadi. O'qituvchi o'qitish metodlariga asoslanib ish yuritganda u rangshunoslik, perspektiva, yorug'soya, kompozitsiya qonunlari va ularning xususiyatlaridan kelib chiqadi. SHuni qisobga olish lozimki, tasviriy san'atning u yoki bu turining nazariy asoslarini o'rgatganda yoki tasviriy san'atning u yoki bu faoliyat turini o'qitganda o'qituvchi bir xil metodlardan foydalanishi mumkin emas. O'qitish metodikasining tarixi juda uzoqlarga ya'ni kishilar qachon bir-birlariga rasm chizishni o'rgata boshlagan paytlariga borib taqaladi. U kishilik jamiyatining taraqqiyoti davrida takomillashib borgan, davr o'tishi bilan o'qituvchilar, olimlar uning yangidan-yangi qirralarini ochganlar va u mutaxassislar orasida tarqalgan. SHuni Ham qayd qilish lozimki, shakllangan Har bir metod shaqlan bir xil bo'lsa-da, ...