Aleksis Tokvilning siyosiy sotsiologik qarashlari

R e j a: Aleksis Tokvil - buyuk fransuz siyosatshunosi. Tokvil demokratiyaning mohiyati va mazmuni to'g'risida. Tokvil siyosiy qarashlarining ahamiyati. Tayanch tushunchalar: Narsalar tabiati, muxtadil konstitutsion monarxiya, qonun chikaruvchi hokimiyat,ijro etuvchi hokimiyat, sud hokimiyati,ozodlik, tenglik, demokratiya, revolyutsiya. Aleksis Tokvilg (1805-1859) -mashxur fransuz sotsiologi, siyosatshunosi, tarixchi va nazariyotchidir. U siyosiy tafakkur tarixida chuqur iz koldirgan Maklavelli, Gobbs, Monteskge singari ulug mutafakkirlar katorida muhim urin tutadi. Uning ikki jildlik «Amerikada demokratiya» (1835-1840) asari katta shuxrat keltirdi. Tokvilning «Eski tartib va revolyutsiya» (1856), «Esdaliklar» (18 3) asarlarida siyosiy sotsiolgik qarashlari o'z ifodasini topdi. Tokvilni narsalarning o'zi emas, balki «narsalar tabiati» kuprok kiziktirdi. U uzining tadqiqot metodi to'g'risida shunday degan edi: «Men bemorni ulimga olib kelgan kasalliknigina emas, balki bemor chetlab utishi va yashab qolishi mumkin bo'lgan shart-sharoitlarni xam bilishni xoxladim». Tokvilni Monteskge bilan yaqinlashtirgan narsa fakat metodologiyagina emas, balki g'oyaviy-siyosiy maslakning yaqinligi xam edi. Tokvil o'z yo'nalishdoshi singari siyosiy boshqaruvning feodal despotik shaklini tanqid kildi. U mutadil konstitutsion monarxiya tarafdori sifatida qonun chikaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatini cheklaydigan Angliya monarxik-konstitutsion boshqaruvini ideallashtirdi. U Monteskge izidan borib, dinning ijtimoiy tartib, axloqni kullab-quvvatlash va despotizmni yumshatishdagi rolini alohida kayd etdi. Tokvilg faoliyatida ozodlik, tenglik, demokratiyaning o'zaro munosabati masalalari muhim urin tutdi. «AKShda mening extiborimni jalb etgan kilgan eng muhim narsa sharoitlarning umumiy tengligi buldi. Mun bunan xayratlandim»,-deb yozdi Tokvilg. Shart-sharoitlarning tengligi-amerikaliklar hayotiga xos fundamental faktdir, u mamlakat qonunlaridan xam kura uzoq-uzoqlarga etib borgan va butun jamiyatda xukumronlik kilyapti. U fikr yaratadi, his-tuyg'u uygotadi, xulk-atvor tarziga taxsir kursatadi. «Amerikada demokratiya» asarining bosh mavzui demokratiyaning tarixiy ...