Jamoatchilik fikri sotsiologiyasi va uning asosiy yo'nalishlari

Jamoatchilik fikri sotsiologiyasi va uning asosiy yo'nalishlari Jamoatchilik fikri sotsiologiyasi Movarounnahrning ko'p ming yillik tarixida jamoatchilik termini muqaddas tushunchalardan sanalib shaxs va jamoa munosabatlarida birlamchi o'rin tutib kelgan. U shaxsning tavalludidan boshlab butun hayoti davomida muayyan mayoq vazifasini o'tab, tartib-qoidalar, tuzuklar, qonunlar, urf-odatlar va an'analar tarzida amal qilib, kishilarning xatti-harakatlari, o'y-fikrlari, orzu va rejalarini muayyan maqsadlar sari yo'naltirib turgan. Jamaotchilik fikrining shaxs va jamiyat munosabatlarida ustun mavqega egaligi «jamoatchilik» tushunchasini el, xalq, ko'pchilik mazmunida tushunish, «fikr» tushunchasini esa yondashuv, nuqtai nazar manosida anglash imkonini beradi. Shu boisdan bizning nazarimizda jamoatchilik fikri tushunchasini xalq yondashuvi yoxud xalq nuqtai nazari tarzida tushunish maqsadga muvofiqdir. Zero, fikr nuqtai nazar manosida tushunilganda o'z luQaviy mazmuni zamiriga mulohaza, baholash, qarashlar singari tarkibiy hamda tizimiy tushunchalarni ham qamrab oladi. XYII asr so'ngiga kelib, Angliyada shaxs erkinligi va ozodligi amalda ta'minlanganligi, har bir shaxsga o'z mulohaza va nuqtai nazarlarini oshkora izhor eta olish huquqlarining rasman berilganligi va qonun yo'lida mustahkamlanishi bilan jamoatchilik fikri tushunchasi keng ommalasha boshladi. Jamoatchilik fikrining ommalashuvi jamiyatda uning rasmiylashuvi, tashkiliy shakllanishi jarayonlarini ham tezlashtirib yubordi. Ijtimoiy hayot tarkibida turli xil siyosiy oqimlar, partiyalar, uyushma va jamiyatlar faol amaliy-nazariy say-harakatlarini boshlab yubordilar. Turli xil tashkilot va birlashmalarga uyushgan kishilar tabiat va jamiyat xususidagi tasavvur va rejalarini yanada kengroq yoyish maqsadlarida ommaviy axborot vositalari taraqqiyotiga ham kuchli turtki berdilar. Bu esa jamoatchilik fikri yuzasidan boy empirik materiallarning to'planishi va natijada uni nazariy tadqiq etish jarayoni dolzarb masala sifatida kun tartibiga qo'ya boshladi. Bu xususda amalga oshirilgan ilk tadqiqotlar xususidagi ma'lumotlarini D. Brays va F. Goltsendrof ...