Maks Veberning sotsiologik nazariyasi

Reja: 1.M.Veber-tanikli nemis sotsiologi. 2.M.Veber «remessansi». 3.M.Veberning asosiy sotsiologiyasi. Ikkinchidan, inson problemasi uning asarlarida ancha obyektiv va tulik ifodasini topdi. M.Veberning olimona nazariyasiga yuqori baho berdi va XX asr realliklari ayrim istisnolar bilan Marks prognezlarining to'g'ri bo'lib chikkanligini tasdikladi, deb kursatdi. M.Veber g'oyalarini XX asr sotsial-tarixiy tafakkuri ufklarini belgilangan g'oyalar katoriga kushdi. M.Veber kapitalizmning bir bosqichidan yangi bir bosqichga-xam iqtisodiy, xam sotsial-siyosiy, xam madaniy-ma'naviy sohalarda utish darivda yashadi va ijod kildi. M.Veber kapitalistik sivilizatsiya vp undagi inson taqdiri masalasini xal etish maqsadida kapitalizmni tahlil etishga kirishdi. U bunday ratsionallik kategoriyasini metodologik tushuncha sifatida kulladi. M.Veber Yevropatarixidagi kapitalizm davrini XIX asrning ikkinchi yarimidan boshlangan, deb hisobladi. U kapitalizmni xo'jalik yuritirishning alohida tipini ifodalovchi sof iqtisodiy tushuncha deb bildi. Bunday holda kapitalizm xar qanday davr ekonomikasi uchun xos bo'lgan hodisa sifatida namoyon bo'ladi va biron bir davrda uning rivojlanganlik darajasi haqida fikr yuritish mumkin. Shunday qilib, M.Veber kapitalizmni xar qanday davr uchun qo'llash mukin bo'lgan ideal tip sifatida kursatadi. Uning Marks qarashlaridan tub farqi xam ana shundadir. Marks tomonidan kapitalizimga bergan ta'rifini (unda yollanma ishchining kapitalistik tomondan eksplutatatsiya qilinishiga alohida urga beriladi) M.Veber iqtisodiy emas, balki sotsial ta'rif deb hisobladi. Birok hozirgi zamon kapitalizmi haqida gap ketganda M.Veber uni ta'riflash uchun sotsial xarakteristika berish bilan ifodaladi. M.Veber fikricha, kapitalizmning hozirgi shakli mutlako yangi hodisa bo'lib, ungan sivilizatsiyalarning birontasida uchramagan edi. hozirgi zamon kapitalizmini tayyorlagan eng muhim shart-sharoitlar XX asr boshlariga kelib liberal kapitalizmdan davlat- monopolistik kapitalizmga utilishi bilan inson huquqi va erkinliklari xar tomonlama chekilina boshladi. Bu cheklanmas siyosat, fan va ...