O'zbek milliy mentalitetini islom dini kirib kelishi bilan bog'liqligi

Reja: Islom qanday din? Islomni qanday urf odatlari bor? Islomni kelib chiqishi kaysi asrga to'g'ri keladi va qanday targ'ibot qilingan? Islom dini ko'p xalqlar orasida keng tarkagan jahon dinlaridan biridir. Bu dinga e'tiqod qiluvchilar-musulmonlar jahonda kariyib 1 milliardga etdi va xristian dinidan sung ikkinchi urinda turadi. Islom so'zi arabcha «xudoga o'zini topshirdim», «itoat», «buysunish» va «tinchlik» manolarini beradi. Shundan bu dinga ishonuvchilarga arabcha «muslim» deyiladi. Islomni kelib chiqishi 6-asr oxiri va 7-asr boshlarida Arabiston yarim orolida yuz bergan ijtimoiy-iqtisodiy sharoitini va shakllana boshlagan xukmron ijtimoiy kuchlar manfaatlarini ifodolovchi yangi ideologiya sifatida islom dini tarkib topgan usha muhitda kabilaviy maxdudlik g'oyasiga asoslangan mushrikiylik e'tiqodlari o'rniga yakka xudolik e'tiqodiga-kabilalar birlashish g'oyasini ifoda etuvchi ideologiyaga obyektiv ehtiyoj tug'ilgan edi. Islom dinini paygambari hisoblangan Muhammad Alayxissalom davrida tula tukis shakllangan arab xalifaligi juda qisqa muddatlarda xalifalar Abu Bakr razialloxu anxu davrlarida juda ko'p hududlarni egalladilar. 639-640 yillarda Kavkazni, 647-yilda Shimoliy Afrika soxillari, 656-661 yillarda Gruziya, Ozarbayjon, Eronning shimoliy kismi, Xuroson arablar kuliga utdi. 7-asrning 70 yillarda ular Amudaryo kirgoklariga chiqishdi 8-asrning o'rtalarida Markaziy Osiyo tulik arablar kuliga utdi. Bosib olinga erlarda Islomni yoyish uchun barcha vositalar, missionerlik, qurol kuchi, solik siyosati xam o'tkazildi. Islom dini Markaziy Osiyoga kirib kelishi bilan birga uzidagi turli tuman diniy marosimchilikni xam olib kirdi. Islomdan avval tarkib topgan zardushtiylik urf-odatlarini takib qilib Islom marosimchiligini joriy etishga harakat kildi. Chunonchi zardushtiylikda muqaddas sanalgan olovnit otashparastlar ibodatxonalarini Avesto Xitoylarini yo'qotishga harakat kildi. Lekin Markaziy Osiyo xalqlari urf-odatlaridan olovni muqaddas sanash udumini yukotolmadilar. Shuning uchun kunga qadar tuylarda kelin-kuyovni olov atrofida aylantirish ...