Siyosiy tizim tushunchasi

Siyosiy tizim tushunchasi Reja: Siyosiy tizim: tushunchasi va vazifalari Siyosiy tizimning konsepsiyalari Siyosiy tizimlarning turlari O'zbekistonda siyosiy tizimning shakllanishi va uning o'ziga xos xususiyatlari Siyosiy tizim tushunchasining paydo bo'lishi politologiya fani rivojlanishi mantiiqi 6ilan bog'lik. Politologiya fani, xususan undagi bixevioristik yondashuv natijasida siyosiy faoliyatning alohida ko'rinishlari, alohida siyosiy institutlar va tashkilotlar faoliyati to'g'risida katta hajmda empirik ma'lumotlar to'plandi. Bu ma'lumotlar siyosatning shakli va mazmuniga doir etarli tasavvurlarni shakllantirgani holda jamiyatdagi siyosiy o'zgarishlar, harakatlar, jarayon haqida keng ko'lamda fikr yuritishga hali imkom bermas edi. Siyosatni, uni tashkil etgan tarkibiy qismlar o'zaro aloqadorligi, jarayon sifatida o'rganish ham amaliy, ham nazariy dolzarb masala bo'lib qoldi. Amerikalik sotsiolog olim T.Parsons (1902-1979) o'zi yaratgan ijtimoiy tizim nazariyasida uning qarashlariga nemis idealizmi M. Veber orqali kuchli ta'sir ko'rsaganini va u yana o'ziga zamondosh olimlar Xenderson, Pareto, Shumpeter, Emersonlar yaratgan nazariyalardan foydalanganini takidlab o'tadi. Uning takidlashicha, Pareto tizim modelini mexanikadan olgan va bu modelni iqtisod va sotsiologiyaga nisbatan qo'llashga harakat qilgan. Shu tarzda ijtimoiy tizim tushunchasi vujudga keldi. Xenderson, o'z navbatida, fizik va ximik tizimlar tushunchasini oydinlashtirib berib, jonli tizimlar ning o'ziga xosligi haqida fikr yuritish imkonini berdi. Nihoyat, Emerson organik dunyodagi jonli tizimlar bilan insoniyatning ijtimoiy - madaniy tizimlari o'rtasida fundamental bog'liqlik va uzviylik g'oyasini ilgari suradi. Shu tariqa, Parsons tashqi muhit bilan uzviy aloqadorlikda 6o'lgan va unga doimo moslashi6 boruvchi ijtimoiy tizim nazariyasini yaratdi. T.Parsons zamonaviy g'arb jamiyatini to'liq obyekti sifatida tanlaydi. Unga ko'ra, zamonaviy jamiyatni murakkab, ichki bo'lingan tizim sifatida o'rganish maqsadga muvofiqdir. Uning tuzilishini to'rt o'zgarmas ko'rsatkich: qadriyatlar (madaniy soha), me'yorlar (ijtimoiy soha), ...