Ashtarxoniylar davrida ma'naviy-ma'rifiy va madaniy hayot

Ashtarxoniylar davrida ma'naviy-ma'rifiy va madaniy hayot Maktab va madrasa ta'limi Ashtarxoniylar davrida avj olgan ichki ziddiyatlar, tinimsiz urushlar, siyosiy parokandalik ma'naviy-ma'rifiy, madaniy hayotga salbiy ta'sir etdi. Biroq bunday murakkab siyosiy vaziyat maorif, ilm-fan, madaniyat rivojini to'xtatib qololmadi. XVII-XVII asrlarda shahar va qishloqlarda ko'plab maktab (maktabxona)lar faoliyat ko'rsatgan. o'g'il va qiz bolalar alohida-alohida maktablaida o'qitilgan. o'g'il bolalar maktablari masjidlar, madrasalar, korxonalar qoshida yoki xususiy maktabdorlarxonadonlarida tashkil etilgan boiib, masjid imomi yoki madrasani tugatgan ziyoli kishilar o'qituvchilik qilgan. Ularni domla dcyishgan. Qiz bolalar maktablari badavlat kishilar yoki o'qituvchi ayollar uylarida tashkil etilgan, qizlarni otinoyi, otinbibi, bibixalifa, bibiotin dcb atalgan ayol o'qituvchilar o'qitishgan. Maktablar xarajati va domlalarning maoshi vaqf mulkidan tushgan daromadlar hamda o'quvchilarning ota-onalari tomonidan o'qish uchun to'langan mablagiar hisobidan qoplangan. Yctim-yesiiar bepul cVqitilgan. Bolalar maktabga 6-7 yoshdan berilgan va 5-8 yil davomida ularga boshlang'ich ta'lim bcrilgan. o'quvchilarga avval harflaro^rgatilgan, kcyin bo'g'inlar, ulanii qo'shish orqali so'z tuzish, ,,Haftiyak (,,Qur'oni Karimning yettidan biri) kitobini o'qish o'rgatilgan. Hisob darsida sonlar, ularni qcVshish, ayirish, ko'paytirish, bo'lish amallari o'rgatilgan. o'quvchilar Navoiy, Fuzuliy, Bedil, Mashrab, Hofiz Sheroziy, SoTi Olloyor asarlarini, ,,Chor kitobni okqib saboq olganlar. Qizlar maktablarida uy-ro'zg'ortutish, pazandachilik, odob-axloq, pokizalik sirlarini o'rganishga ko'proq o'rin berilgan. Bolalar o'qishni to'liq o'zlashtirib olganlaridan keyingina yozishga o'tganlar. Bolalarga kitoblardan ko'chirib yozish, mustaqil ravishda duoyi salom xati, ish yuzasidan turli maiumotlar yozish malakalari o'rgatilgan. Maktablarda imtihonlar bo'lmagan, o'quvchilarga maktabni bitirgani to'g'risida hujjat ham berilmagan. Bolaning ravon o'qishi, to'g'ri yoza olishi, hisob-kitobni bilishi maktabni bitirganligiga guvoh bo'lgan. Madrasa o'rta va oliy o'quv yurti hisoblangan. Madrasaga maktabxonalarni tugatganlar qabul qilingan. Madrasa ta'limi talabalar ...