Buyuk Britaniya tarixi (birinchi jahon urushi yillarida)

Buyuk Britaniya Reja: Birinchi jahon urushining Buyuk Britaniya uchun o'qibati Mamlakatning siyosiy hayoti. 1926-yil voqealari Leyboristlarning ikkinchi hukumati. Birinchijahon urushining Buyuk Britaniya uchun oqibatlari, avvalo, uning bu urushda g'olib chiqqan davlatlardan biri bo'lganligi bilan belgilanadi. G'alaba tufayli Buyuk Britaniya ko'p narsalarga erishdi. Chunonchi, Germaniyaning Buyuk Britaniyaga xavfi barham topdi. Buyuk Britaniyaning harbiy qudrati va xalqaro maydondagi ta'siri yanada o'sdi hamda u Millatlar Ligasida hukmron mavqega ega bo'lgan davlatga aylandi. Millatlar Ligasi joriy etgan mandat tizimi eng ko'p darajada Buyuk Britaniyaga foyda keltirdi. Chunonchi, mag'lub Germaniya va Turkiya sobiq mustamlakalarining eng ko'p qismi Buyuk Britaniyaga tegdi. Masalan, Buyuk Britaniya Yaqin Sharqda Falastin, Transiordaniya va Iroqni boshqarish huquqini qo'lga kiritdi. Afrikada Tanganika, Togo va Kamerunning bir qismida ham Buyuk Britaniyaning shunday huquqi qaror topdi. Shuning-dek, Buyuk Britaniya dominionlari ham quruq qolmadi. Millatlar Ligasi, xususan, Janubiy Afrika Ittifoqiga Germaniyaning Janubi-G'arbiy Afrikasini, Avstraliyaga Yangi Gvineyadagi Germaniya mustamlakalarini, Yangi Zelandiyaga esa G'arbiy Samoa orollarini boshqarish huquqini berdi. Biroq shuni ham alohida ta'kidlash zarurki, urush Buyuk Britaniyaga faqat muvaffaqiyat keltiribgina qolmadi. Urush uning dunyodagi mavqeyiga katta putur yetkazib, jahon bozorida hukmronlik mavqeyini pasaytirdi. Moliyaviy yetakchiligi ham barham topdi. Natijada u qarz beruvchi davlatdan qarz oluvchi davlatga aylanib qoldi. Chunonchi, Buyuk Britaniyaning ichki davlat qarzi 1914-yildagi 650 mln funt sterlingdan 8 mlrd funt sterlingga yetgan. AQSHdan esa 5 mlrd dollardan ortiq miqdorda qarz bo'lib qoldi. Sanoat ishlab chiqarishi keskin darajada pasaydi. Ishlab chiqarilgan tovarlarning raqobatbardoshligi pasayishi oqibatida mamlakat tashqi savdosi hajmi 2 baravardan ortiq kamaydi. Buyuk Britaniya shundan so'ng o'zining «dengiz malikasi» maqomini tiklay olmadi. Germaniya harbiy-dengiz ...