Ikkinchi jahon urushidan so'ng Amerika qo'shma shtatlari

Amerika Qo'shma Shtatlari. AQSH maydoniga ko'ra dunyoda 4- o'rinda turadi (9529 mln km2). U tarkibiga ko'ra 3 qismdan iborat: AQSH ning asosiy qisim, Alyaska, Gavayi orollari. Iqtisodiy geografik o'rni juda qulay. 12 ming km masofada 2 okean orasida joylashganligi, Kanada va Meksika bilan chegaradoshligi va h.k. AQSH ning Karib havzasi (Puerto-Riko, Virgin orollar) va Tinch okeanida (Sharqiy Samoa, Guam) bir qator orollar va vosiylikdagi territoriyalaridan: Marshal, Mikroneziya, Palau kabilar 1990-95 yillari mustaqil davlatlarga aylandi, lekin Mariana orollari hamon vosiy. AQSH ning chekka janubiy subekvatorial, asosiy qismi subtropik, shimoliy qismi mo'tadil iqlim mintaqasida joylashgan. AQSH da barcha foydali qazilmalar uchraydi, ayniqsa toshko'mir, neft, gaz, uran, alyuminiy, mis, oltin va h.k. Aholisi 266 mln (1998 y), 291,5 mln kishi (2003 y) bo'lib, aholi soniga ko'ra dunyoda 3- o'rinda turadi. Tug'ilish koeffisienti 14 ‰, o'lim 9‰ . 15 yoshgacha bo'lganlar jami aholining 21 % ini, 64 yoshdan o'tganlar 13 % ini tashkil etadi. O'rtacha umr 74-80 yosh. 1 ayolga 2 bola to'g'ri keladi. YAMD 34280 $ (2001y).AQSH aholisini asosan Yevropadan ko'chib kelganlar, Afrikadan qul qilib olib kelingan negrlar tashkil etar edi. Hozirda aholisining 95 % ini AQSH da tug'ilganlar tashkil etadi. Hozirda negr aholi 29,2 mln kishini (12%) ispan tilida so'zlashuvchi amerikaliklar 17 mln, indeyeslar esa 1,4 mln kishini tashkil etadi. Davlat tili ingliz tili. Ma'lumki, XVI asrda SHimoliy Amerika Ispaniya, Angliya, Fransiya mustamlakasi edi. XVII asrning 1- yarmida negrlar keltirilgan. AQSH - rasmiy jihatidan 1776-yil Angliyaning 13 mustamlakasini birlashishidan tashkil topgan. AQSH da 50 ta shtat va 1ta federal okrug (Kolumbiya) dan tashkil topdi. Aholisining o'rtacha zichligi 1 km2 ga 30 kishi. AQSH uchun shahar aglomerasiyalari xos xususiyat bo'lib, hozirda AQSH da 7 ta millioner shahar va 40 ta millioner aglomerasiyalar mavjud. Ularda AQSH aholisining yarmi yashaydi. AQSH uchun megopolislar xosdir. Davlat tuzumiga ko'ra - AQSH federativ Respublika. Ikkinchi jahon urushidan keyin 1990 - yillargacha AQSH dunyoda militarizmning markazlaridan biri bo'lgan va bir qator harbiy-siyosiy bloklarga bosh bo'lgan. Masalan, NATO, SEATO, ANZYUS, SENTO. AQSH da qonun chiqaruvchi organ - AQSH kongresi, kongres vakillar palatasi va senatdan iborat. Siyosiy partiyalari: Respublikachilar partiyasi. Demokratik partiya. Kommunistik partiya. AQSH XIX asrning oxiridayoq sanoat mahsulotining hajmi bo'yicha Buyuk Britaniyadan o'zib ketib dunyoda birinchi o'ringa chiqib oldi va hamon birinchi o'rinda. AQSH sanoatning deyarli barcha sohalari bo'yicha dunyoda etakchi, ayniqsa aviaraketa - kosmos, hisoblash texnikasi, harbiy, AES lar quvvati va h.k. AQSH sanoati yuksak darajasi, ishlab chiqarish va hududiy konsenrasiyasi (to'planganligi) bilan ajralib turadi. Masalan, Michigan (avto), ...