O'rta asrlar davri tarixshunosligi

O'rta asrlar davri tarixshunosligi. Insoniyat tarixining muhim bosqichi bo'lgan (V-XVII asrlar) - o'rta asrlarni jahon xalqlarining barchasi o'z boshidan kechirgan. Tarixshunoslikda o'rta asrlar davrida insonparvarlik (gumanistik) dunyoqarash shakllanib, tarixni yangicha davrlash boshlanadi. Insoniyat o'z taraqqiyoti davomida doimo o'zaro iqtisodiy va madaniy muloqotlarda bo'lgan G'arb va Sharq dunyosi o'rtasidagi munosabatlarning tiklanishi, rivojlanishi ham xuddi shu davr, ya'ni o'rta asrlardan yo'lga qo'yiladi. O'rta asrlar davrida moddiy madaniyat qurollarining paydo bo'lishi isonlar hayotiga qanchalik katta ta'sir ko'rsatgan bo'lsa, qo'lyozma va b osma kitoblarning paydo bo'lishi ham insoniyat madaniyati taraqqiyotiga shunchalar katta ta'sir ko'rsatdi. Sharq qo'lyozma kitoblari bir nechta olamshumul dinlarning avloddan-avlodga o'tishiga xizmat qildi, ko'plab diniy va etnik silsilalar (sistemalar)ning qonun-qoidalarini jahonga tarqatdi, jahon madaniyati xazinalarining davomiyligini ta'minladi. Qur'oni Karim - insoniyat ma'naviy kamolotini ta'minlashda o'ziga xos manbadir. Hozirgi paytda ham odamzotning butun ma'naviy - ruhiy ehtiyojlarini qondiradigan yagona ilohiy kitob Qur'oni Karimdir. Oldingi payg'ambarlar o'zlari etkazgan xabarni eng oxirgi, qat'iy, uzil-kesil xabar deb e'lon qilmaganlar, ular to'xtovsiz ruhiy-ma'naviy kamolotga-taraqqiyotga ishongan edilar. Va doimiy ravishda o'z qavmlariga barcha insonlarni birlashtiradigan va ularni so'nggi uyksak manzil sari eltadigan payg'ambar - Muhammad (s.a.v.) keladilar, deb xushxabar bergan edilar. Alloh taolo Muhammad (s.a.v.)ni insoniyatga eng oxirgi payg'ambar «xtam ul-anbiyo» qilib uybordi. Bu ulug' payg'ambar orqali insoniyatga nozil etilgan Qur'oni Karim esa mazkur muqaddas kitoblar va sahifalarning eng oxirgisi, eng ulug'i va mukammali hamda ularni tasdiqlovchi, to'ldiruvchi va islom etuvchi kitobdir. Oradan o'n to'rt asrdan uzoqroq vaqt o'tgan bo'lsa ham, uning bironta kalimasa o'zramasdan bizga etib kelgan. Islom dunyosida yaratilgan o'rta asrlar davri tarixiy asarlarining shakllanishiga ham ...