O'rta Osiyo xalqlari hayotida uyg'onish (renessans) davri (IX-XII asrlar)

IX-XII Asrlarda o'zbek davlatchiligi, o'rta osiyo xalqlari hayotida yuz bergan uyg'onish (renessans) davri. Reja: 1.IX asrda Movarounnahrning siyosiy ahvoli. Toxiriylar davlatining tashkil topishi. Somoniylar hukmronligining boshlanishi. 2.Qoraxoniylar, g'aznaviylar, saljuqiylar davlatlarining tashkil topishi.Xorazmshohlar sulolasining davlatni boshqaruv tizimi. 3.IX-XII asrlarda O'rta Osiyo xalqlari hayotida yuz bergan uyg'onish (renessans) davri madaniyati va uning ahamiyati. Tayanch so'z va iboralar: Moddiy va ma'naviyat, renessans , buyuk allomalar, Zij, rioziyot, xattotlik, Farobiy, Ibn Sino, Avisena, tavsir, tasavvuf, tarkidunyochilk, Toxr ibn Xusayn, safforiylar, Ismoil Samoniy, iqto, koranda, eloqxon, yag'mo, jikil, bug'raxon, zarbxona, Otsiz, Takash, sadrlar. 1.VII asr oxiri va XI asr boshida arab xalifaligi og'ir siyosiy vaziyatni o'z boshidan kechirdi. Xalifalik hududida mahalliy xalqlarning hukmron ma'murlar zulmiga qarshi qo'zg'olonlar avj oldi, ayniqsa uning boshqaruv markazida ichki nizolar tinimsiz davom etmoqda edi. Bu vaziyat o'z navbatida joylarda, xususan O'rta Osiyoda ham mustaqil davlatlarning tashkil topishi uchun shart-sharoitlar yaratmoqda edi. Dastlabki bunday davlatlar arablar istilo qilib ulgurmagan O'rta Osiyoning shimoliy va shimoliy-sharqiy hududlarida shakllandi. Ulardan birinchisi qarluqlar davlati bo'lsa, ikkinchisi O'g'uzlar davlati edi. Oloy daryosining g'arbida, Irtish daryosining o'rta oqimida istiqomat qilgan qarluqlar qadimdan turkiy elatlar bo'lib, VI-VII asrlarda Turk xoqonligi tarkibida bo'lganlar. VII asr o'rtalarida Yettisuv o'lkasiga kelib joylashgan. qarluqlarning katta guruhi Talos va Chu daryolari adoqlaridan Issiqko'lgacha bo'lgan hududlarda yashaganlar. Ular VII asr oxirlarida davlat bo'lib birlashdilar. Uning markazi Chu daryosi shimolida joylashgan Siyob shahri bo'lgan. Bu davlat hududiga yana Jo'l, Navkat, Karmankot, Yor, To'n, Barsxon, Panjikent, Beklig' kabi shaharlar kirgan. Xalqning asosiy mashg'uloti chorvachilik va ovchilik bo'lgan. Daryo vodiylarida esa dehqonchilik bilan shug'ullanganlar. Ular dastlab moniy ...