Shimoliy Afrika xalqlari

Afrika xalqlari Etnik tarixi Irqiy qiyofasi va tillari Xo'jaligi va moddiy madaniyati Ma'naviy madaniyati Yuqori paleolitga oid qoyatosh suratlari Sharqiy Afrikadagi Kondor-Oradi g'orlaridan topilgan.Ilk paleolitga oid mehnat qurollari ham topilgan. Ular ichidan eng qadimgisi Kafudan(Uganda)dan chiqqan. Neolitga o'tish qit'aning turli hududlarida turli davrda ro'y berib eng avvalo uning Shimoli-Sharqiy hududlarida ro'y bergan.Neolit inqilobi:dehqonchilik va chorvachilikning yuksalishi , aholi sonining oshishi hamda yangi hududlarga ko'chib ularni o'zlashtirishga olib keladi.Sahroyi Kabir qurib cho'lga aylanishi ham mil.avv.II mingyillikda ro'y beradi.Unda yashagan aholi Nil vohasi va sharqiy hududlarga ko'chib o'tgan. Olimlarning fikricha, sahroda shakllangan xalqlardan biri fulbe bo'lib, ularning soch turmaklashlari , ilonning ramziy belgisi ekanligi , mayitlarni mo'miyolashlari shundan darak beradi. Etnik tarixi Temir asriga oid topilma Nok mil.avv.IX asr bilan belgilanib , Shimoliy Nigeriyadan topilgan.Shimoli-Sharqda Afrikadan mil. avv. I mingyillik boshlariga oid yana bir temir madaniyati- Meroe ham topilgan (Nil daryosining o'rta oqimida). Bantularning ko'chishlari va Kongo daryosi havzasiga joylashishlari ham temir asrida bo'lgan.Bu ko'chishlar mil.avv.II mingyillikning boshlariga qadar davom etgan. Madagaskar oroliga malgashlarning kelib joylashishlari mil. avv. XVI asrdan X asrga qadar davom etgan. Afrikaning ovchi va terimchi qabilalari:bushmenlar (butazor odamlari ) ,gottentotlar(saan) va boshqalardir.Bushmenlar:xeykum, auen , kung guruhlariga bo'linib , ularning soni 500 kishidir. Bushmenlar terib-termachlash mahsulotlarini qo'shni bantu xalqlari bilan mais(makka doni)ga almashadilar. Antropologik jihatdan Afrika aholisi uchta : Yirik irq O'rta Aralash tiplardan iborat . Afrikaning asosiy aholisi hisoblangan ko'p sonli asl negroidlar katta hududlarga tarqalgan . Ular qop-qora tani , qora ko'zi va burama sochlari , iyagi biroz oldinga cho'zilganligi , qalin labi , keng va puchuq burunli ,ko'sa soqol va kam tukli belgilari bilan ajralib turadilar . Jismoniy tuzilishi jihatidan Afrikaning eng janubiy qismida yashayotgan bushmenlar va gottentotlar maxsus antropologik tipni tashkil qiladilar . Irqiy tavsiflanishi Ular negroid belgilaridan tashqari ba'zi mongoloid belgilari ( keng yuzli , sarg'ish tanli ) va steatopigiya (sag'riga nisbatan ko'proq yog' to'planib osilganroq) ko'rinishi , badan va yuzga erta ajin tushishi bilan boshqa irqlardan ajralib turadilar . Madagaskar aholisi ham negroid va mongoloid irqlari aralashmasidan paydo bo'lgan maxsus tiplardan iborat . Zulus xalqi Afrika aholisining til klassifikatsiyasi rang- barangdir . Masalan , germaniyalik olim Meynxof 20-30 yillarda faqat bantularda 184 til va lahjalarni o'rgangan . Belgiyalik Van Byulk esa 50- yillar Zairda 518 ta mustaqil til bo'lganini ta'kidlaydi . Afrika tillari to'rtta katta til oilasi:semit-xamit yoki afrosiyo , niger-kordofa , nil-saxara va koysan tillariga bo'lingan . Lingvistik klassifikatsiya Afrikaning asosiy aholisi dehqonchilik bilan shug'ullanadi . Afrika ko'pgina qishloq xo'jalik ekinlari vatani ...