Temur davri madaniyati, Amir Temur va temuriylar davri

Temur davri madaniyati Temur va temuriylar davrida o'lkamizda fan va madaniyat barq urib o'sdi, rivojlandi va kamol topdi. Fan, madaniyatning qaysi bir sohasi, qaysi bir tarmog'ini ko'zdan kechirmaylik ona diyorimiz XIV va XV asrlarda jahon sivilizatsiyasining eng oldingi qatorlaridan joy olganligining guvohi bo'lamiz. Temuriylar sulolasi davri jahon fani va madaniyatining Mirzo Ulug'bek, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Abdurahmon Jomiy, Hoja Ubaydulloh Ahror, Behzod kabi ulug' vakillarini yetishtirib berdi. Ular o'z bebaho asarlari bilan nafaqat o'zbek xalqining buyuk siymolari qatoridan, balki jahon miqyosidagi allomalar qatoridan munosib o'rin oldilar. Amir Temurning o'zi o'qimishli, savodxon va ma'rifatparvar inson bo'lgan. Tomurni savodsiz bo'lgan deguvchilar da'volarining hech qanday mantiqy asosi yo'q Faqat o'qimishli, savodli va ma'rifatparvar insongina olimu-ulamo va ziyelilarning yurt va el farovonligi, hamda madaniy jabhadagi qadrini biladi. Amir Temur Samarqandda o'z saltanatining qo'rg'oni - Ark qal'a va undagi betakror va go'zal binolarni qurdirganki Ko'ksaroy va Bustonsaroy deb elda mashhur bo'lgan bu binolar shaharning ko'rki hisoblangan. Ulug' sohibqiron Hindiston safaridan qaytgach, uning farmoni bilan Jome' masjidi qurilishi boshlandi. Jome' masjid qurilishiga Temurning shaxsan o'zi kiziqqan va jangu - jadallar bilan band bo'lsada, uni e'tibordan kochirmagan. Jome' masjidi o'z vaqtida bitkaziladi va ayni paytda Temurning eng sevimli katta xotini Saroymulkxonim (Bibixonim) Jome' masjidi yonida bunyod etilgan jozibali va ulug'vor muhtasham madrasa qurilishini boshlab yuborgan edi. Ibn Arabshoh guvohik berishicha, quruvchilar madrasa darvozasi va devorlarini Jome' masjidiga nisbatan baland ko'tardilar. Natijada Madrasa asosi jome' masjidi asosidan mustahkam balandlikda Jome'dan yuqori bo'ladi 1404 yilning kuzida Temur harbiy safardan qaytgach madrasa va Jome' masjidini tomosha qilar ekan, uning ...